Wandeling op voormalig Vliegveld Twenthe: "Een reis terug in de tijd"

De tocht wordt georganiseerd vanuit het Koude Oorlog Centrum, dat aan de hand van verhalen en objecten van de voormalige Vliegbasis Twenthe de Koude Oorlog inzichtelijk wil maken.

De Koude Oorlog volgde na de Tweede Wereldoorlog en duurde tot 1991. In die tijd werd geen schot gelost, maar dreigde er wel voortdurend een nieuwe gewapende strijd tussen 'de kapitalistische wereld', geleid door de VS, en 'de communistische wereld', geleid door de Sovjet-Unie.

In 1962 werd het spannend, toen Russische schepen geladen met atoomwapens onderweg waren naar Cuba. Nederland was net als Amerika lid van de NAVO en was nu ook zeer betrokken. Vliegveld Twente was een strategisch belangrijke plek voor de NAVO: het was een knooppunt voor militaire transporten en lag bovendien slechts 280 kilometer van de grens met het Oostblok.

Eén van de vrijwilligers is John van Harmelen, hij is gids bij de wandelingen. "Ik heb hier zelf vroeger van alles meegemaakt, ik vind het heel mooi om daarover te mogen vertellen tijdens de rondleidingen." Het is niet gek dat hij het vliegveld uit zijn hoofd kent. Vanaf zijn negentiende werkte hij er als monteur van militaire vliegtuigen. De interesse voor de luchtmacht was er al vroeg. "Voor mij was het eigenlijk normaal dat ik hier heen ging, mijn vader zat vroeger ook in dienst."

John vertelt hoe reëel de dreiging van een oorlog was. "Ik werkte ook in Hannover, op eenzelfde soort vliegbasis als in Enschede. We zaten daar de hele week op een bult waar raketten stonden, met hekken eromheen. Binnen twintig minuten moesten we klaar zijn om raketten af te kunnen vuren."

Ook de vijand probeerde alle hoeken en gaten van het Enschedese vliegveld te doorgronden in de Koude Oorlog, het zou immers winst zijn om deze strategische basis uit te kunnen schakelen als de oorlog zou uitbreken. "Als ze wilden aanvallen moest alles bekend zijn voordat ze daadwerkelijk naar Enschede kwamen."

Daarom brachten de Russen het Twentse vliegveld in kaart, net als zoveel andere strategische plekken op de wereld. "Ze waren echt superslim, ze hadden de allerbeste landkaarten", legt John uit. "Op die kaarten stond precies hoeveel centimeter de bomen uit elkaar stonden, waar alle ingangen, shelters en bunkers waren, maar ook waar meer en minder mensen stonden te wachten. De kaarten die zij hadden waren zeer uniek. We kregen het gevoel dat er spionnen bij ons waren."