Na 122 jaar verruilen Zwolse broeders het klooster voor een villa: "Op stand wonen"

Aan de ene muur hangt een beeld van Jezus aan het kruis, de andere muur is weggestopt achter een boekenkast vol Bijbels en theologische literatuur. Aan de andere kant van de kamer hangt een houten bord vol namen van broeders die zijn overleden.

De tiental mensen op stoelen vormen een U-vorm in de kamer, met tussen de twee uiteinden een grote, brandende kaars. De zangerige stem van broeder Jozef Essing klinkt als enige door de ruimte. "Zo was het in den begin-ne... zo zij het thans en voor im-mer."

Het ochtendgebed is zojuist gestart, maar hier geen orgel, glas in lood of houten kerkbankjes. De gebedsruimte van de Dominicanen-broeders was tot voor kort de kantoorruimte van een flinke villa in de Zwolse wijk Veerallee. De wand waar het Jezus-beeld aan hangt is nieuw; het andere deel van het voormalige kantoor is nu de woonruimte van broeder Wijbe Fransen. Het is allemaal het resultaat van de noodgedwongen verhuizing.

Na 122 jaar verlaat de gemeenschap van broeders (geen monniken, daarover later meer) het klooster in Assendorp, de Zwolse wijk waar de bouw van het Dominicanenklooster in 1890 al begon. Elf jaar later betrokken de eerste bewoners het neogotische bouwwerk. Maar nu, in 2023, moeten de vier overgebleven broeders - in de jaren '60 woonden er nog zo'n 80 broeders in het klooster - verhuizen. Het gebouw wordt gerestaureerd en verduurzaamd, de klus gaat minstens drie jaar duren.

"Het was geen makkelijke zoektocht", vertelt Wijbe Fransen na afloop van het ochtendgebed tijdens een rondgang door de villa. Met zijn 84 jaar is hij de jongste van de vier broeders. Dankzij een oude bekende zitten ze nu hier. De eigenaar van het pand draaide eens een dag mee met de broeders, als geïnteresseerde. "Dat heeft hem bijzonder geraakt, en we hebben contact gehouden. Toen hij hoorde dat wij huisvesting zochten, zei hij: 'Ik heb nog een huis beschikbaar'. En dus wonen we nu op stand", lacht Fransen. "En dat terwijl we eigenlijk een bedel-orde waren."

Ondanks het luxueuze onderkomen is het gemis van het klooster groot. De gemeenschap is meer dan alleen de vier broeders, het klooster was meer dan een eeuw het centrale punt waar iedereen elkaar trof. Fransen, vlak voordat hij de glazen lift in stapt om boven de woonkamer en keuken te tonen: "Voor broeder Dominicus is het erg zwaar. Hij woonde al 63 jaar in het klooster. "Hij mist het heel erg en wil eigenlijk terug. Onder het motto 'een oude boom moet je niet verplanten'. Ja, hij heeft het er zwaar mee."

Boven aangekomen wijst Fransen wel een voordeel van de villa aan: twee balkons, grenzend aan de woonkamer. "Daar zitten sommigen van ons na het ochtendgebed nog wel. Een enkeling rookt ook. Bij het klooster hadden we dat niet, daar keken we door het raam uit op een sportschool. Nu zien we de straat, scholieren die langsfietsen."

De behoefte daaraan is ook direct het grote verschil tussen broeders en monniken. Die laatste benaming geldt meer voor kloosterlingen die erg intern gericht zijn, veel minder bezig met de buitenwereld. De Zwolse broeders willen juist contact met de samenleving. "Vanuit het klooster kon ik zo naar de Jumbo lopen, hier moet het met de auto denk ik", zegt Fransen, die als enige nog over een rijbewijs en auto beschikt.

Met die auto rijdt hij elke avond nog naar het klooster, met de anderen. Voor het avondgebed, waar ook vanavond weer een tiental externen aansluit om de dienst van zo'n vijftien minuten mee te beleven. Dat vindt nog wel plaats in de kloosterkerk. Alleen al voor de akoestiek de moeite waard, en voor de binding met de gemeenschap. "Dat willen we graag houden. En we hopen natuurlijk terug te keren", benadrukt Fransen. Of dat lukt? Ze zijn straks allemaal de 85 gepasseerd.

"Boze tongen zeggen wel dat de verbouwing langer zal duren dan drie jaar. Kijk maar naar de restauratie van het Binnenhof. De Heer weet of we er nog terugkeren. Ik weet het niet. Maar we hopen het."