Nieuws

1,5 miljoen euro voor UT-hoogleraar Nauta 'om verder te werken aan wilde ideeën'

Bram Nauta
Bram Nauta © University of Twente
Hij geniet wereldwijde erkenning als expert in schakelingen op chips in de elektronica. Chips die simpele mobieltjes hebben gemaakt tot de technisch hoogwaardige computers die smartphones nu zijn. Dat is het werk van hoogleraar Bram Nauta aan de Universiteit Twente. En hij is nu één van de vier Nederlandse wetenschappers die gewaardeerd worden met een onderscheiding. Nauta krijgt anderhalf miljoen euro als erkenning voor zijn bijdrage aan de wetenschap.
Het gaat eigenlijk om twee verschillende onderscheidingen die naast elkaar worden uitgereikt als hoogste Nederlandse wetenschapsonderscheiding: de Spinoza premie en de Stevinpremie. Nauta legt uit hoe het zit.
"Twee mensen krijgen de Spinozapremie. Dat is voor vrij fundamenteel onderzoek, bijvoorbeeld hoe zwarte gaten werken en dat soort dingen. De Stevinpremie is voor toegepast onderzoek, dat vrij veel effect heeft op de maatschappij. Ik doe onderzoek naar elektronica op chips en die chips zitten overal in. In elke telefoon zit dat, en eigenlijk in elk ding dat je bij de Mediamarkt en Bol.com koopt zitten chips. Dat is mijn werk en daar werk ik aan. Dingen die ik doe, komen daar terecht, dus dat heeft wel veel wetenschappelijke impact."

Koelkasten en bakstenen

Daarbij gaan ontwikkelingen in de elektronica razendsnel. Mobieltjes waren vijftien jaar geleden nog bijna koelkasten zo groot en zo zwaar als bakstenen, nu is het allemaal een stuk handzamer in gebruik. "Ik had toen al voorspeld dat het mobieltje de computer zou worden die altijd bij de hand is. Mensen hadden toen zoiets van 'ik heb thuis al een computer, dus waarom zou ik zo'n ding meeslepen'. En nu kan niemand meer zonder smartphone."
Het is ook eigenlijk een geweldig ding, vindt Nauta, zo'n smartphone die allerlei andere dure apparaten overbodig maakt. "Je had vroeger een videocamera, een cassetterecorder, een platenspeler. De hele winkel kun je opnoemen en dat zit nu allemaal in dat ene dingetje voor tweehonderd euro."

Kleuren en radiogolven

Nauta vierde vorige maand zijn 25-jarig jubileum als hoogleraar aan de UT en concludeert terugkijkend met enige bescheidenheid dat hij aan de wieg heeft gestaan van de draadloze communicatie. "Voor mijn promotiewerk had ik een soort filterschakeling gemaakt waar kleuren radiogolven uitfilteren. Dus als je allerlei kleuren hebt, dan kun je er een kleur uitfilteren waarmee je één zender kunt ontvangen in plaats van alles tegelijk. En in plaats van 5 megaherz, wat toen de snelheid was, kon ik met dezelfde maaktechnologie ineens 100 megaherz ontvangen. Dat is dus twintig keer sneller."
"Op dat moment had niemand daar wat aan. Maar toen Ericsson bluetooth ging ontwikkelen moesten ze een heel zuinige schakeling hebben die weinig stroom verbruikt. Toen hebben zij mijn schakeling gepakt en langzamer gemaakt om de bluetooth daarom heen te bouwen. Later hoorde ik van Nokia en Ericsson dat in alle telefoons mijn schakeling zit en die noemen ze dus de Nautaschakeling. Alleen jammer dat ik hem nooit gepatenteerd heb."

Wilde dingen

Maar goed, arm is de Twentse hoogleraar er ook niet van gebleven; met terugwerkende kracht krijgt hij nu anderhalf miljoen euro in de vorm van een Stevinpremie ter ondersteuning van zijn baanbrekende werk. Het voordeel van deze bijdrage is dat hij niet meer om subsidie hoeft te vragen voor wetenschappelijk onderzoek dat hij moet verantwoorden met een onderliggend plan.
"Het mooie is dat ik met het geld nu allemaal wilde dingen kan uitproberen waarvan ik nu ook nog niet weet waar het goed voor is. Bijvoorbeeld voor betere kunstmatige intelligentie dat tegenwoordig heel hot is. Of misschien wel een schakeling zonder voeding, dat je niets meer hoeft aan te sluiten op een batterij. Dat het geluid van de microfoon meteen de energie levert voor het zendertje van een bluetooth-setje. Dat soort dingen. Het klinkt als dat kan niet, maar misschien kan het wel."

Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via WhatsApp of via de mail.