Grensregio slaat handen ineen en gaat strijd aan met uitbuiters arbeidsmigranten: "Frustreren en drempels opwerpen"

Het gaat dan vooral om de verblijfplaatsen van de arbeiders. Veelal met te veel mensen in één woning en waar de bewoners ook nog eens grof geld voor het onderdak moeten betalen. Soms voor alleen een matrasje op de grond. Uitzendbureaus die de Nederlandse inspecties willen mijden, huisvesten hun krachten net over de grens. Gevolg? Controles én eventuele sancties worden ontlopen.

De schrijnende situaties kwamen in coronatijd aan het licht doordat het virus zich razendsnel verspreidde onder de uitzendkrachten. Al snel werd duidelijk dat veel van hen bij elkaar woonden. Vaak onder erbarmelijke omstandigheden wezen controles wezen uit.

Tegen die 'creatief' gevonden maas in de wet, willen gemeente Enschede, EUREGIO, Kreis Borken en gemeente Oost Gelre optreden. Want de landelijke maatregelen, die volstaan niet. "Aan beide kanten van de grens zijn te veel versnipperde verantwoordelijkheden", weet Elisabeth Schwenlow van Kreis Borken uit ervaring.

Daarom gaan in het nieuwe project alle betrokken instanties uit zowel Nederland als Duitsland met elkaar om tafel. Op die manier moet sneller duidelijk worden bij wie je met welke kwestie terechtkunt. Ook moet wederzijds duidelijk worden wat de werkwijzen zijn.

De EUREGIO moet als smeerolie fungeren. De partijen worden door het Duits-Nederlandse samenwerkingsverband bij elkaar gebracht. "We zagen de problemen en hebben zelf een rol genomen", aldus adjunct directeur Dinand de Jong. Met het grensoverschrijdende project is 270.000 euro gemoeid, voor een groot deel gesubsidieerd.

"Het project is voor twee jaar', vertelt De Jong. Ondanks dat het een korte periode is, vindt hij het niet te kort. "Het gaat erom dat je elkaar leert kennen, van elkaar kunt leren en weet hoe het eraan de andere kant van de grens aan toegaat."

Er zijn meer problemen, want het blijft niet alleen bij slechte huisvesting, stelt Bleker. "Op zich hartstikke goed dat deze arbeidsmigranten er zijn, ook voor de economie. Maar soms wordt er te veel geld ingehouden. Dat is een vorm van uitbuiting en ondermijnende criminaliteit."

Dat blijkt wel uit de prijzen die sommige arbeiders voor hun slaapplek moeten betalen. Er zijn bij de instanties prijzen tussen de 380 en 420 euro bekend. Daarmee krijgt de huurder slechts een bed en moet de kamer met (te) veel anderen worden gedeeld.

Uit een eerste indicatie blijkt dat er in Overijssel 5.000 Oost-Europese uitzendkrachten werkzaam zijn, die over de grens verblijven Het overgrote deel komt uit Roemenië, het overige deel uit Polen en Bulgarije. "In Gronau bleek in één straat de helft van de huizen te zijn 'verkamerd' voor arbeidsmigranten." Om dat tegen te gaan moeten er méér en betere controles komen. Waar de Duitsers en Nederlanders hun krachten bundelen.

En die controles zijn niet voor niets. Alhoewel enkele uitzendbureaus sluw en vernuftig te werk gaan en arbeidsmigranten blijven verplaatsen tussen gelijkwaardige en onmenselijke verblijfplaatsen, er zit progressie in de onderkomens. "Want we zien door de controles sinds corona dat de omstandigheden écht verbeteren. Het kan nog veel beter, maar het is niet zo slecht als het was", benadrukt Schwenlow. Daarnaast stelt ze dat arbeidsmigranten blij zijn dat hun leefomstandigheden eindelijk aan het licht komen. Zelf zouden ze te bang voor hun werkgever zijn om iets van de situatie te zeggen.

Door het project trekken de betrokken partijen in de grensregio met elkaar op. Zo moet de hele 'scene' in kaart worden gebracht. "We willen weten wie de arbeiders zijn en waar ze vandaan komen", legt Schwenlow van Kreis Borken uit. Het moet zelfs een stapje verdergaan. "We willen weten hoe het systeem werkt. Hoe de uitzendbureaus aan de arbeiders komen en waar ze de mensen werven."

Burgemeester Bleker realiseert zich dat de uitzendbureaus niet voor niets zo sluw te werk gaan. "Door meer te controleren, willen we hen frustreren en zo hoog mogelijke drempels opwerpen. Want de de huidige situatie moet verbeteren."