Nieuws
Oud-minister Slob herkent 'opkomen voor de regio' bij Omtzigt en BBB: 'In mijn tijd werd daar smalend over gedaan'
3 september, 08:00 • 7 minuten leestijd
Misschien was hij wel een voorloper van de huidige ontwikkelingen in de politiek: oud-minister Arie Slob stond in zijn tijd als Kamerlid bekend als ‘man van de regio’. Om die veelgenoemde kloof met Den Haag te dichten. Uit zijn eigen provincie ziet de Zwollenaar met BBB en NSC twee nieuwe ‘kloofdichters’ opstaan. “Opkomen voor de regio; in mijn tijd als Kamerlid werd daar soms heel smalend over gedaan.”
Een politieke aardverschuiving lijkt aanstaande. Nadat BBB in maart de grootste werd, volgt wederom een partij uit Overijssel die Den Haag zal opschudden: Nieuw Sociaal Contract van Pieter Omtzigt. Met daarbij zijn politieke vriend Eddy van Hijum (CDA), waarmee Slob (ChristenUnie) samen met Co Verdaas (PvdA) jarenlang de ‘Zwolse Maffia’ vormde, drie Kamerleden van verschillende partijen die geregeld samen voorstellen deden om Zwolle en de regio op de Haagse kaart te zetten.
Arie Slob ziet kentering door vrije val CDA
Eddy van Hijum keert waarschijnlijk terug naar Den Haag, met Nieuw Sociaal Contract. Wat dacht u toen u dat hoorde?
“Dat vond ik heel verrassend. Ik ken Eddy al heel erg lang, we hebben nog samen in de Zwolse gemeenteraad gezeten. En we waren natuurlijk heel lang gelijktijdig Kamerlid. We hebben altijd contact gehouden, zijn echt politieke vrienden geworden. Een paar maanden geleden mocht ik nog op zijn afscheid spreken. Eddy is altijd écht CDA’er geweest. Dat iemand als hij nu deze stap zet, is heel veelzeggend.”
Wat zegt het?
“Het zegt iets over wat er in het CDA is gebeurd. Het landelijke CDA heeft echt het contact met de regio verloren. Ook met een provincie als Overijssel, die altijd hardcore CDA was. Echt, zo ver we terug kunnen kijken, zien we overal en altijd CDA: de provincie was groen gekleurd. Dat veranderde al een beetje, en als je dan het contact verliest met mensen als Eddy, Pieter, maar ook Caroline, die ook uit het CDA voorkomt, dan zien we nu wat er ontstaat.”
Met BBB als absolute winnaar bij de laatste verkiezingen en Omtzigt als grootste in de peilingen is de conclusie: de politieke revolutie komt uit Overijssel?
“Ja, Overijssel was CDA. De partij is de binding echt verloren met hele loyale mensen, ook zeker in onze provincie. Die nu de overstap maken naar andere partijen. Dat zijn partijen die een veel bredere doelgroep kunnen bereiken dan het CDA ooit heeft kunnen doen; dat zien we bij BBB al, die in alle provincies de grootste werd. Dat zien we ook bij iemand als Omtzigt, die met een hele heldere agenda probeert een breed kiezerspotentieel aan te boren. En dan ligt de basis inderdaad in Overijssel.”
In zijn tijd als Kamerlid trok Slob veel op met Van Hijum en Co Verdaas, drie Zwollenaren die elkaar steunden bij moties en initiatieven. Bijnaam: de Zwolse Maffia
Het CDA als bron voor de nieuwe partijen dus. Er zit niet iets speciaals in het water hier?
“Haha, dat is een goeie vraag. Maar nee, dat denk ik niet. De teleurstelling in het CDA was hier zó groot. De partij luisterde niet en nam verkeerde afslagen, vanuit hun oogpunt gezien in ieder geval. Dat heeft enorm veel veroorzaakt. De landelijke CDA-leiders van de afgelopen jaren mogen zich wel even achter de oren krabben. En meer dan dat denk ik. De laatste jaren leek het voor Hoekstra alsof het buitenland belangrijker was dan het binnenland.”
Toch zal het niet alleen een probleem van het CDA zijn geweest. De kloof tussen de regio en Den Haag speelt breder toch?
“Klopt. Het komt nu mede uit het CDA voort, maar de onvrede is veel breder. Ook in Overijssel, men voelde zich niet gezien, het ging niet over hun problemen. Het is een kloof die ervaren wordt. Of die kloof er ook altijd echt geweest is, daar verschillen de meningen over. De nieuwe partijen weten in ieder geval deze kiezersgroepen aan zich te binden. Dat is breed in het land, ook in grote steden weet men kiezers aan te boren, dat hebben we bij BBB gezien. Het leidt tot een tegenstem tegen de politiek die men medeverantwoordelijk houdt voor die kloof.”
Herkent u de kloof?
“Ik herken zeker dat er onvrede is over wat er in Den Haag gebeurt, dat heb ik zelf ook ervaren toen ik daar actief was. Ik probeerde zelf altijd oog te hebben voor de regio, zo stond ik ook bekend. Met misschien wel als meest in het oog springende feiten het openhouden van de TBS-kliniek in Balkbrug en de kazerne in Assen (die zouden gesloten worden, maar ChristenUnie hield ze open, red.). Het voornemen om ze te sluiten, dat waren voorbeelden van beleid dat niet begrepen werd.”
De nieuwe partijen komen op voor de regio, u deed dat ook in uw tijd als Kamerlid.
“Ja, dat vind ik mooi. Dat je beseft dat het land meer is dan de Randstad. Dat was altijd al een punt, en nu meer dan ooit. Dat er in de regio ontwikkelingen zijn die gesteund moeten worden. Ik ben zelf nu actief voor de Regio Zwolle. Een heel mooie regio, met heel veel MKB. Dat maakt het ook kwetsbaar, dan heb je het Rijk nodig. Het is soms hard knokken om daar aandacht voor te krijgen. Dan missen we soms de landelijke binding. Van: hebben jullie wel door wat hier gebeurt?”
U probeerde de regio te vertegenwoordigen in uw tijd: waren er toen al te weinig van dat soort Kamerleden?
“Ik weet wel dat er heel smalend over gedaan werd soms. Ik herinner me Alexander Pechtold die het tijdens onderhandelingen gekscherend had over ‘Slob en zijn soldaatjes’. Terwijl het ging om een kazerne waar zo’n duizend mensen werkten, en daaromheen was een deel van de lokale economie grotendeels afhankelijk van die kazerne.”
“Recent zei Klaas Dijkhof in een podcast dat het een soort ‘running gag’ was bij andere partijen. Dat ze aan het eind van de onderhandelingen dachten: ‘oké, en wat moeten we in Zwolle nog openhouden of versterken?’.
“Ik heb dat altijd van me af laten glijden, want ik wist voor wie ik het deed en waarom ik het deed. Ik heb wel gemerkt dat je er hard voor moest knokken. Ik vertegenwoordigde toen een relatief kleine partij, dus we hadden af en toe mogelijkheden om resultaten te boeken, maar ook heel vaak ook niet. Je ziet nu het verlangen dat er meer oog komt voor wat er buiten de Randstad gebeurt, en dat zich dat ook doorvertaalt naar partijen met een zeer substantiële omvang.”
Hoe beoordeelt u die ontwikkeling?
“De kiezer heeft in principe altijd gelijk, en het recht om zijn vertrouwen te geven aan mensen en partijen waar men ook hoopt op vestigt. Ik hoop niet dat ze teleurgesteld raken. Ook deze partijen komen in een werkelijkheid waarin ze niet alles naar hun hand kunnen zetten. Ik denk ook niet dat het verwijt altijd terecht is geweest dat bestaande partijen daar geen oog voor hebben gehad. Maar het is niet gelukt het vertrouwen vast te houden of terug te winnen.”
Wat verwacht u van deze twee nieuwe partijen, straks in november?
“Dat is altijd heel erg lastig. Kijkend naar de verschillende peilingen, lijken ze behoorlijke aantallen te kunnen halen. Bij Omtzigt zal het er vanaf hangen in hoeveel kieskringen hij mee zal doen .Best bijzonder dat je hoort dat ze niet de grootste willen worden, A-politiek eigenlijk. Het zal ook afhangen van de overtuigingskracht van het programma. In de 40 pagina’s die ze al hebben, zit heel veel herkenbaar CDA. Omtzigt was medeschrijver van het vorige CDA-programma. Het is de vraag wat de kiezer daarvan vindt."
"Bij BBB is het de vraag of het alleen stikstof en boeren is, of dat er meer in hun programma zit. Dat zal moeten blijken. De democratie is in ieder geval springlevend. Dit kan in een land als Nederland. Er valt voor burgers echt wat te kiezen.”
En wat denkt u, zien we uw vriend Van Hijum dan terug als minister?
“Haha, dat is nog heel ver weg. Maar dat Eddy heel veel kwaliteiten heeft, daar zijn vriend en vijand het over eens. Hij is voorzitter van de programmacommissie, dus ik verwacht een heel gedegen en financieel goed onderbouwd verhaal. Pieter Omtzigt mag in zijn handjes knijpen met iemand als Eddy. Integer, betrouwbaar, zeer deskundig, enorme ervaring. Echt een kwaliteitsimpuls. Dat zo iemand voor de politiek behouden blijft, daar ben ik zelf ook heel blij mee.”
