Handen af van archeologische bodemschatten, ondergronds bewaren is ook veel spannender

De grafheuvels bij Mander zijn een voorbeeld van monumenten waarin onder de grond sporen van het verre verleden bewaard zijn gebleven. "In de bodem onder de rijks monumentale garfheuvels zitten karresporen van historische handelsroutes die langs het 'dodenveld' liepen. Ook zitten er her en der verspreid urnen in de grond", zegt monumentenwachter Gerald Getkate terwijl hij bovenop één van de grafheuvels z'n inspectie uitvoert.

"We willen de situatie behouden zoals het nu is. In de bodem wordt de archeologische waarde het best beschermd. Als we de restanten van bijvoorbeeld de urnen opgraven, komt alles in een museumdepot terecht en wat heb je er dan nog aan? Dit zo bewaren op de plek zelf is toch veel spannender."

Op de vraag wat hij eigenlijk komt doen als er boven de grond toch niets te zien is zegt hij: "We kijken bijvoorbeeld of de grafheuvels niet beschadigd zijn door ingravingen van konijnen of een das. Ook verwijderen we, in overleg en in samenwerking met Landschap Overijssel, opgroei van jonge bomen boven op de heuvels. Want de wortels van de bomen groeien diep en kunnen op termijn de bodemschat aantasten. Dat willen we niet."

Zo laat hij ter plekke bovenop één van de grafheuvels een jong eikenboompje zien dat hij moet verwijderen. Even verderop is een oud konijnenhol zichtbaar. "Het gat vullen we weer op met zand en dekken het af met een plag."

Daarnaast let de monumentenwachter er ook op dat bezoekers van het Manderveld de beschermde status van de rijks monumentale grafheuvels wel respecteren door binnen de aangewezen fiets- en wandelpaden te blijven. "Ik kijk bijvoorbeeld naar sporen om te zien of de heuvels niet toevallig gebruikt worden als springschans door mountainbikers", zegt hij.

Getkate is bij de Overijsselse monumentenwacht de aangewezen man om Overijsselse bodemschatten te monitoren. Hij doet het werk al jaren met plezier. "Het is natuurlijk fantastisch dat je hier in deze mooie natuur mag lopen voor je werk. Je komt op terreinen waar anderen niet mogen komen. Vooral als het 's ochtends vroeg nog heel rustig is, dan is het prachtig."

De inspecties van de grafheuvels is niet de meest arbeidsintensieve of moeilijkste klus voor een monumentenwachter, maar het moet wel gebeuren. "En onderschat het ook niet hé", zegt hij lachend. "Als je hier zo'n hele middag door het heideveld ploetert, wil je 's avonds echt wel met de beentjes omhoog."