Hazelbekke: een unieke plek met natuurlijk trilveen en alpenheksenkruid

In de vierde aflevering van Buitenkans neemt de ecoloog ons mee in de unieke natuur van Het Hazelbekke. Het natuurgebied is een klein onderdeel van het Springendal en het Dal van de Mosbeek. Net buiten Vasse stroomt deze bosbegeleidende beek wat een drapperige veenmassa veroorzaakt en waar wandelen bijna niet mogelijk is.

"Het veen zuigt je laarzen op. Voor je het weet sta je op je sokken in de drek", beaamt programmamaakster Jauke Boerdam. "Cameraman Marcus Ganzevles en ik hebben meerdere keren vastgezeten. Lachen natuurlijk. Maar als we daardoor zichtbaar kunnen maken waarom het gebied zo belangrijk is, laten we ons graag opzuigen door de natuur."

Ecoloog De Haan legt uit: "De stuwwal van Ootmarsum is ongeveer 30 meter hoog en dat regenwater zakt heel diep in de bodem. Kleischotten in de bodem drukken het kwelwater naar boven. Dat superschone water levert trilveen op en dat is op deze manier bijna nergens in Nederland nog te vinden. Dat is heel bijzonder."

"Ho! Stil staan! Daar zit de kleine, gerande oeverspin. Zij beschermd haar nest, zie je dat? Dat is gaaf! Deze heb ik nog nooit in Twente gezien." Ook de ecoloog wordt heel blij van dit stukje natuur. Bijzondere orchideeën, zoals de brede orchis en speciale grassen als bekertjesgras komen in beeld voorbij. Dan bukt de ecoloog en plukt een onbeduidend ogend plantje. "Dit is de veldrus. Hieraan kan ik zien dat het water hier horizontaal door de grond stroomt."

Dat maakt het zo leerzaam om met een ecoloog de natuur in te gaan. Aan de hand van planten en dieren kan hij inschatten hoe het hele systeem in een natuurgebied werkt. "Voorheen was hier boerenland, maar nu mag er niet meer bemest worden en wordt het maaisel afgevoerd. Dan zie je de natuur echt veranderen. Positief!"

Nick Hoekman van het Waterschap Vechtstromen legt uit dat ze in 2006 watergangen hebben dichtgemaakt. Daardoor stroomt het water niet snel weg, maar komt het langzaam in beek Hazelbekke terecht. "Maar de sulfaten die door de jaren heen in de grond ontstaan zijn door de mest, laten het veen nu nog afsterven. Wanneer alle meststoffen uit de grond weg zijn, krijgt het veen hier een kans om weer te herstellen." Bart de Haan legt uit: "Er zit zwavel in de grond. Door bemesting waar nitraat in zit, komt die zwavel vrij. Dat er lokaal zwavel vanuit de natuur het beekdal in komt, komt door bemesting uit het verleden."

Iemand die hier al jarenlang woont en fotografeert is Henk Frons. "Ik vind dit een paradijs op aarde. Ik ben hier vlakbij geboren en als kind liep ik met mijn vader hier een rondje. Er is hier weinig veranderd, ik kom hier nog altijd heel graag." Hij fotografeert voor Landleven en voor kalenders. "Ik heb ooit alle orchideeën van Nederland moeten fotograferen en daarvoor ging ik door heel Nederland. Hier stonden al een paar mooie."

Ook boerderijen en landerijen heeft hij op de gevoelige plaat gezet. Inmiddels heeft hij een digitale camera en laat vol trots zien hoe hij een vlinder heeft vastgelegd.

Vervolgens steekt ecoloog De Haan, op een veld waar koeien lopen en het gras hoog staat, een schop in de grond. "Hier is het zand een meter diep donkerbruin gekleurd. Dat betekent dat hier eeuwenlang organisch materiaal op deze akker gebracht is om de akker productief te maken. Dat kan mest zijn of plaggen. Hier groeide graan op en vroeger waren deze akkertjes ontzettend biodivers. Helaas zijn ze inmiddels zeldzaam. Om de biodiversiteit te versterken, gaan we deze akker herstellen."

Dan moet er nog één plant opgezocht worden en daarvoor moeten we opnieuw het drekkige bos in. "Het alpenheksenkruid, dat moeten we de kijkers echt laten zien! Dit is de enige plek in heel Nederland waar het groeit. En dat soort soorten maakt dit kleine stukje bos heel uniek."