Nieuws
Babette en Aya helpen vluchtelingen op Griekse eilanden: "Situatie is er heel pittig"
Vol goede moed kwamen Babette Boorsma (23) en Aya Brinkhuis (22) ruim twee weken geleden aan op Samos, het Griekse eiland vlak voor de kust van Turkije. Niet om vakantie te vieren, maar om als vrijwilliger aan de slag te gaan in het vluchtelingenkamp daar. Vrijdag reisden ze door naar Lesbos. En nee, opnieuw niet om te luieren onder de Griekse zon. De situatie op eilanden verslechtert zo snel, dat de organisatie waarvoor de jonge vrouwen actief zijn geen andere keuze heeft. “Een klap in het gezicht van de vluchtelingen hier.”
Voor hun afstudeerscriptie doken Babette uit Enter en Aya uit Lemelerveld in het geestelijk welzijn van alleenstaande jongeren in de Nederlandse asielzoekerscentra. Want wat doen de leefomstandigheden daar mentaal met de jongeren die hun thuisland zijn ontvlucht?
De antwoorden maakten zo veel indruk op de net afgestudeerde Babette Boorsma (23) en Aya Brinkhuis (22) dat ze zelf huis en haard hebben verlaten om vluchtelingen te helpen, daar waar het dringen is. Aan de poort van Europa, in een vluchtelingenkamp op het Griekse eiland Samos. “Het zijn de kleine dingen waarmee je het verschil maakt, maar we moeten hier weg.”
Situatie verslechtert
Geheel vrijwillig ging die verhuizing niet van Samos, vlak voor de Turkse kust, naar Lesbos. De jonge vrouwen uit Overijssel zijn er als vrijwilliger van Movement on the Ground, een organisatie die humanitaire hulp biedt in de vluchtelingenkampen op onder meer Samos en Lesbos. De situatie op die eilanden verslechtert in rap tempo, meldt de organisatie die zich moet voorbereiden op wat er komen gaat en geld achter de hand houden voor mogelijke noodgevallen.
Of, zoals de organisatie zelf meldt: “Wij moeten onze middelen op een andere manier aanwenden.” In de praktijk betekent dat, dat Movement on the Ground Samos inmiddels heeft verlaten om zich te kunnen richten op Lesbos. “Daar is het vluchtelingenkamp groter”, zegt Babette. Dat betekent dat ook de behoefte aan noodhulp op dat Griekse eiland groter is, zeker met de naderende strenge winter in het achterhoofd.
'Gevangeniskamp van Samos'
Het vluchtelingenkamp op Samos is in 2021 geopend en wordt door de Griekse regering gepresenteerd als een 'modelkamp'. Artsen zonder Grenzen spreekt van een 'gevangeniskamp'. Het kamp, dat bestaat uit zeecontainers, is omheind met prikkeldraad en voorzien van een bewakingssysteem. De poorten gaan 's avonds op slot en blijven gesloten tot de volgende ochtend. Vluchtelingen die al buiten de poort komen, moeten voor acht uur 's avonds weer binnen zijn, anders volgen er disciplinaire sancties.
Het vluchtelingenkamp op Samos is in 2021 geopend en wordt door de Griekse regering gepresenteerd als een 'modelkamp'. Artsen zonder Grenzen spreekt van een 'gevangeniskamp'. Het kamp, dat bestaat uit zeecontainers, is omheind met prikkeldraad en voorzien van een bewakingssysteem. De poorten gaan 's avonds op slot en blijven gesloten tot de volgende ochtend. Vluchtelingen die al buiten de poort komen, moeten voor acht uur 's avonds weer binnen zijn, anders volgen er disciplinaire sancties.
Het gesloten kamp stuit ook op verzet bij mensenrechtenorganisaties, meldde de NOS bij de opening van het nieuwe kamp op Samos. Zo vindt ook de VN-vluchtelingenorganisatie de beperkingen te streng: "Asielzoekers zijn geen criminelen of een risico voor de gemeenschap, het zijn mensen die hulp nodig hebben. Wij vinden dat de kampen open moeten zijn", zegt de organisatie.
Het nieuwe opvangcentrum op Samos is tot stand gekomen met Europees geld, maar over de vraag hoe die kampen eruit moeten zien, was er naar verluid onenigheid tussen de Griekse regering en de Europese Commissie. Die laatste pleitte voor open kampen. "We gaan geen mensen gevangenzetten", zei Eurocommissaris Johansson daar destijds over. Maar de Grieken gingen toch voor een gesloten kamp op Samos, dat als voorbeeld diende voor de nieuwe opvangcentra op onder meer Leros en Kos.
In sommige opzichten zijn die gesloten centra met containerwoningen een verbetering ten opzichte van de tentenkampen op de Griekse eilanden, zei Sonia Balleron, projectcoördinator van Artsen zonder Grenzen op Samos daar vorig jaar over. "Het centrum is echter een vijandige omgeving en slaagt er niet in mensen in humane en waardige omstandigheden te ontvangen." Volgens Artsen zonder Grenzen worden psychische trauma's die vluchtelingen eerder al opliepen, verergerd door de gevangenisachtige omstandigheden in het met prikkeldraad afgesloten kamp.
Moeilijk
Op Lesbos is een groter kamp, dus meer vluchtelingen om bij te staan. Toch verlieten de vrouwen Samos met een zwaar gemoed, zegt Aya. “Je bouwt een band op met de mensen hier en deelt persoonlijke dingen met ze. Het moet voor hen voelen alsof we ze in de steek laten. Dat is moeilijk. Voor ons, maar zeker voor hun.” En als de vrouwen met hun afstudeerscriptie iets hebben geleerd, is het wel dat juist waardigheid en zekerheid belangrijk is voor de vluchtelingen.
“Wat we uit onze scriptie hebben gehaald, zien we hier terug”, zegt Babette. Onzekerheid en eenzaamheid hebben een flinke invloed op het welzijn van vluchtelingen. “Uit gesprekken met jongeren in het azc in Almelo merkten we dat zij daar het gevoel hebben dat ze tot zichzelf komen. Maar hier zitten de vluchtelingen nog in het proces. Ze weten niet waar ze terechtkomen en staan in de overlevingsstand. Als zij straks rust krijgen, komen ook zij tot zichzelf.”
Met een potje pingpong maak je hun dag al, dat doet heel goed
“En ze missen hun familie hè”, vult Aya aan. “Dat gevoel van eenzaamheid, dat merk je hier heel goed.” Het maakt hun aanwezigheid op Samos des te waardevol. De vrijwilligers van Movement on the Ground bereiden de vluchtelingen voor op een leven buiten het kamp door opleidingen, veelal online, aan te bieden. Bovendien zorgen de vrijwilligers voor tijdverdrijf in de vorm van bijvoorbeeld sport en spel, muziek en tuinieren. “Daarbij zijn het ‘m vaak de kleine dingen waarmee we het verschil maken”, weet Aya. “Met een potje pingpong maak je hun dag al, dat doet heel goed.”
'Klap in het gezicht'
Het raakt de vrouwen dan ook dat ze Samos moesten verlaten. De situatie is er schrijnend voor vluchtelingen en Babette en Aya vrezen dat ze het nog zwaarder krijgen nu Movement on the Ground het eigen kamp – op geringe afstand van het vluchtelingenkamp – heeft opgebroken.
Want ja, er zijn andere organisaties die zich op het eiland hebben gevestigd, maar die zitten op grote afstand van het kamp. Dus moeten de vluchtelingen, waarvan de meesten geen geld voor de bus hebben, nu anderhalf uur lopen om een organisatie die bijstand, op welk front dan ook, kan verlenen te bereiken. Aya: “Voor de meeste mensen is het daarom een klap in het gezicht dat wij zijn weggegaan.”
Prikkeldraad
Het maakt de omstandigheden in het kamp er alleen maar pittiger op, vrezen de vrouwen. Daar komt bij de de stroom aan vluchtelingen momenteel erg groot is. “Er komen hier dagelijks dertig tot zeventig vluchtelingen aan. Alleen deze week zijn er al zevenhonderd mensen aangekomen”, vertelt Aya, En dus barst het kamp, dat in 2021 is geopend, uit zijn voegen.
Het is de vervanger van een oud tentenkamp dat meermaals in vlammen opging. “Dat oude kamp wordt de jungle genoemd en stond vol zelfgebouwde tentjes”, weet Babette. “Het nieuwe kamp bestaat vooral uit containerwoningen, heel anders dan dat het was.”
Of het daarmee beter is in het nieuwe vluchtelingencentrum? De vrouwen laten het in het midden. Wel maken ze duidelijk dat het er vol is. Het afgesloten kamp, omheind door hoge hekken met prikkeldraad en poorten die ‘s avonds en ‘s nachts gesloten zijn, is berekend op zo’n 2000 mensen. “Maar het gaat nu al om 4000 mensen. Daarmee zijn er onvoldoende basisvoorzieningen voor iedereen. De situatie is er dus echt heel pittig. Daar proberen wij bij te ondersteunen.”
Lief voor elkaar
Maar met die hulp is het nu dus afgelopen. Movement on the Ground is vertrokken naar Lesbos. Daar zetten Babette en Aya zich nog ruim een week in voordat ze terugkeren naar Nederland. “Ik denk dat we thuis nog een hele tijd malen over de verhalen die we hier hebben gehoord, want die zijn heftig”, verwacht Babette. “Ik denk daarom dat we best dankbaar mogen zijn om hoe we het hebben in Nederland. Want wat de mensen en kinderen hier hebben meegemaakt, is niet te beschrijven.”
Aya sluit zich daarbij aan, al heeft ze nog een boodschap voor iedereen. “Wees alsjeblieft wat liever voor elkaar. Wat we hier zien en meemaken, dat verdient niemand. En dan te bedenken dat er in Nederland toch ook best veel wordt gediscrimineerd. Dus kom op mensen, wees alsjeblieft wat liever voor elkaar.”
Lees verder onder de foto
