Levensreddende primeur van waterschap om instorten dijken tegen te gaan

Vooral de dijk langs De Vecht van Zwolle naar Dalfsen is gevoelig voor piping. Hierdoor kan schade ontstaan, waardoor de dijk op de lange termijn kan instorten. Met een nieuwe, maar eenvoudige techniek heeft waterschap Drents Overijsselse Delta een primeur te pakken.

In de afgelopen weken deed het waterschap proeven met de nieuwe techniek om piping onder dijken tegen te gaan. Nu de proeven zijn geslaagd, willen trotse waterschapsmedewerkers het nieuws naar buiten brengen. De proeven werden gehouden in de Vechtdijk in het landelijk gebied tussen Zwolle en Dalfsen.

Overigens is niet elke dijk in Overijssel gevoelig voor piping. Dat heeft te maken met de opbouw van de bodem. De nieuwe techniek van WDOD kan daarom niet overal ingezet worden.

Om piping tegen te gaan, ploegt het waterschap het weiland in de eerste meters achter de dijk om tot een diepte van ruim een meter. Door dat ploegen vermengen de zand- en kleilagen zich met elkaar, zodat er niet langer een kleilaag zit die het water tot op tientallen meters verderop weg kan voeren.

Hoge waterdruk zorgt voor potentieel gevaar, zegt projectmanager Dick van Pijkeren van Waterschap Drents Overijsselse Delta: "Hoe langer de afstand tussen het hoge water en de plek waar het water achter de dijk wordt losgelaten, hoe kleiner de stroming in de holle ruimte. Als die afstand te kort is, en als er een afsluitende laag aanwezig is, kan steeds meer zand uit de dijk worden weggevoerd. De dijk raakt instabiel en kan dan uiteindelijk zelfs in elkaar zakken."

Van Pijkeren is blij dat de proeven hebben uitgewezen dat de nieuwe techniek werkt. "Want zwakke dijken die kunnen instorten, dat is niet waar wij als waterschap voor staan. Daarom zijn we continu bezig met experimenten om ons werk te verbeteren." Van Pijkeren is bovendien trots dat een van de medewerkers van zijn waterschap met het oorspronkelijke idee kwam dat nu ook in een praktijkproef cum laude is geslaagd.

Een grote trekker rijdt tergend langzaam op het weiland langs de dijk. Aan de trekhaak hangt een enorme ploeg met messen die tot 1,30 meter onder het maaiveld de bodem omwoelt. Bij een proefstuk is goed te zien wat het effect is. Van Pijkeren legt uit: "Je ziet die zwarte plek in het zand op ongeveer een meter diepte. Dat is de kleilaag die geen water doorlaat. Als er onder die kleilaag water insijpelt, dan komt dat water pas weer omhoog waar de kleilaag stopt. Op die manier ontstaat in de dijk een soort holle pijp die meters lang kan zijn."

Volgens inschattingen van het waterschap kan deze nieuwe techniek de kosten van dijkversterkingsoperaties met 50 tot 60 miljoen euro terug brengen. Deze werkwijze is vooral van belang voor oudere dijken in zandig gebied. Volgens projectmanager Van Pijkeren is dat in Overijssel vooral het geval langs De Vecht tussen Zwolle en Dalfsen.

"Elk deel van de Vechtdijk is anders. Zo ligt het ene deel in de buurt van veel woningen of wegen en het andere deel meer in landbouwgebied of natuur. Ook is niet overal dezelfde maatregel nodig om de dijk veilig te maken. Daarom is de dijk in 17 delen opgeknipt en onderzocht. Uitgangspunt is om de dijk zoveel mogelijk met zand of klei te versterken. Maar als daar te weinig ruimte voor is, bijvoorbeeld omdat huizen dicht bij de dijk staan, dan slaat het waterschap in de meeste gevallen een constructie in de dijk, zoals damwanden. Waar er wel ruimte achter de dijk is, daar kunnen we met deze nieuwe werkwijze uit de voeten."

Deze week publiceert het waterschap het zogeheten Verkenningenrapport. Daarin staat voor elk van de 17 dijkdelen de oplossing die de voorkeur heeft om de dijken tussen Dalfsen en Zwolle weer veilig te maken.