nieuws

De rechtszaak tegen Reynar, Peter, Jan, Idtgen en Griethe...

Kamper rechtszaak
Kamper rechtszaak
Door Inga Tjapkes Een hoorspel van een rechtszaak uit 1560. Het lukte, zegt maker Martin-Jan van Santen, omdat de stadshistoricus een oeroud document vond in het Kamper archief waarin minutieus beschreven staat waarom een boevenbende van vijf veroordeeld werd, hoe ze verhoord werden en hoe het verder verliep.
Veel rechten hadden ze overigens niet, Reynar, Peter, Jan, Idtgen en Griethe… Dat blijkt wel uit de documenten die de stadshistoricus vertaalde van middeleeuws Nederlands naar nu zodat de twintigers opnieuw tot leven kwamen. De groep was al langere tijd op boevenpad en liep op de Kamper stadsbrug tegen de lamp. Dat gegeven inspireerde dichter Jeroen Kummer tot een cyclus waar tekenfilmmaker en schilder Martin-Jan van onder de indruk raakte. Of eigenlijk: hij hoorde het verhaal in zijn hoofd vertelt hij. Dat is begrijpelijk. Hoorspelen maken is een liefhebberij van de geestelijk vader van VPRO tekenfilms Bobby's body en White Cowboy, en dan moet je wel.
'Fascinerend' zegt Martin-Jan, 'dat er afschuwelijke dingen gebeuren, maar dat het allesbehalve spectaculair is opgeschreven'. De kracht van het hoorspel ligt hem vooral in de indirectheid, de ingehouden schrijfstijl en dus ook de ingehouden geluiden. Martin-Jan schreef de teksten en greep vervolgens in zijn huis alles beet en luisterde. Hij luisterde wat de geluiden hem mogelijk vertelden. De oude perforator, een plastic zak, en een verfstokje.
In OverUIT de Kunst volg ik Martin-Jan in zijn vertelling over het dievenpad van de vijf. De drie mannen stelen en moorden. De twee vrouwen verdienen soms bij in de prostitutie. Ze houden huis tussen Kampen en Zutphen. Spankeren om precies te zijn, want dat ligt iets verderop aan de IJssel. In herberg 'UpTe Lucht' in Spankeren, nu herberg De Luchte, houden ze huis. Het kaarslicht in de gevel, de 'luchte' van de herberg, is nog altijd te zien. Door dat schijnsel in de gevel was de herberg in het stikdonker toentertijd van verre te vinden. Na de roof en met volle buik, zakt het vijftal in een gejatte boot de IJssel af naar Olst, Wilsum en gaat aan land. Na een tijdje belanden ze weer in Kampen waar de reis eindigt…
Dankzij de secretaris van toen is het verhaal bewaard gebleven, de man heeft zelfs de moeite genomen om tekeningetjes bij de verslaglegging te maken zodat je nu een levendig beeld krijgt van wat er zich voltrok.
Op 28 en 29 september wordt het hoorspel van 45 minuten, uitgevoerd in het donker, met slechts nachtlicht door de ramen van een zaal in het monumentale Raadhuis van Kampen. Precies op de plek waar de rechter toen bepaalde welke straffen de vijf zouden moeten ondergaan. Martin-Jan van Santen bekijkt de uitvoering dan in spanning, waarschijnlijk om een andere reden dan diegenen die gaan luisteren naar het hoorspel…
Inga Tjapkes
Je ziet hoe het hoorspel tot stand kwam in OverUIT de Kunst op zondag 21 augustus op TV Oost. De uitzending is ook terug te kijken via de website van RTV Oost.  

Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via WhatsApp of via de mail.