Syriëganger Victor D. uit Heeten kan tot 15 jaar cel krijgen

Ruim vijf jaar later wordt in de rechtbank van Rotterdam zijn rechtszaak behandeld. Zelf zit hij muurvast in Syrië, omringd door troepen van Assad met steun van het Russische leger.

Morgenochtend wordt in Rotterdam de strafeis tegen jihadist Victor D. uit Heeten uitgesproken. In de beveiligde rechtbank. D. wordt verdacht van deelname aan een terroristische organisatie en van het volgen van een terroristische training in een strijdgebied.

“Als je kijkt naar de zaken die er in het recente verleden hebben gespeeld bij Syriëgangers, dan zie je dat daar straffen worden opgelegd van tussen de zes en acht jaar”, vertelt terrorisme-officier Ferry van Veghel. “Maar elke zaak is natuurlijk een zaak op zichzelf.”

Van Veghel is landelijke terrorismeofficier bij het Openbaar Ministerie. Hij heeft onder meer de jihadzaken in zijn portefeuille. Dinsdag en woensdag behandelt de Rotterdamse rechtbank er in totaal achttien.

De eerste strafzaak op de agenda is die tegen Victor D. Hij reisde in 2013 vanuit Nederland af naar Syrië.

Fotograaf: RTV Oost Victor D. uit Heeten

Maar een strafzaak in Nederland tegen iemand die vele duizenden kilometers verderop misdrijven heeft gepleegd, hoe krijgt die eigenlijk gestalte?

“Hoe dat in deze concrete zaak is gedaan, dat kan ik op dit moment niet vertellen. Dat gaat morgen in de zittingszaal gepresenteerd worden”, zegt de officier.

“In het algemeen kan ik wel zeggen dat in eerdere zaken is gebleken dat bewijs gevonden kon worden op social media, in verklaringen die ouders of familieleden hebben gedaan en dat bewijs gevonden kon worden in onderschepte telefooncommunicatie. In eerdere zaken is gebleken dat dit soort bewijs voldoende oplevert om te komen tot een veroordeling.”

Het Openbaar Ministerie wil dat Syriëgangers, ook al zijn ze nog niet teruggekeerd in Nederland, veroordelen. Ook Victor D. dus, die nog in Syrië is.

“Als hij nu zou komen, zonder veroordeling, dan is het beleid dat alle personen die terugkomen uit een strijdgebied aangehouden worden, en verhoord worden. Daarna wordt er gekeken wat er verder met de zaak moet gebeuren”, legt Van Veghel uit.

“Met een veroordeling betekent dat bij terugkeer direct de gevangenisstraf ten uitvoer gelegd kan worden”, stelt de terrorismeofficier.

Fotograaf: RTV Oost

In de Tweede Kamer wordt fel gediscussieerd over de plek waar Syriëgangers berecht moeten worden. De meerderheid van de Kamerleden vindt dat er een tribunaal in het gebied ingericht moet worden. Daar is het Openbaar Ministerie geen voorstander van. Het OM berecht ze liever in ons land.

Officier Van Veghel legt uit: “Het Openbaar Ministerie is er een groot voorstander van dat Nederlandse personen die zich in het strijdgebied hebben schuldig gemaakt aan strafbare feiten, aangehouden worden, naar Nederland worden gebracht en hier worden berecht.”

“Het moet heel duidelijk zijn dat, ook als mensen op duizenden kilometers afstand, zich schuldig maken aan ernstige strafbare feiten, de Nederlandse wet nog steeds op hen van toepassing is en dat zij dus ook nog steeds vervolgd zullen worden.”

Maar in Nederland berechten, betekent ook dat de Syriëgangers na hun straf ook weer vrijkomen. In ons land dus. Dat daar wat onrust over bestaat, begrijpt de terrorismeofficier erg goed.

Fotograaf: RTV Oost

“Daar zijn we ons zeer van doordrongen. Sterker nog: het is wat ons betreft ook een zeer belangrijk onderdeel van de straf die opgelegd moet worden.“

“Elke gevangenisstraf in Nederland leidt uiteindelijk tot een terugkeer in de samenleving. En dus ook gevangenisstraffen die opgelegd worden aan mensen die zich schuldig hebben gemaakt aan terroristische misdrijven”, aldus Van Veghel.

“Dat maakt dat wij er een groot voorstander van zijn – en daar tijdens strafzaken steeds aandacht voor proberen te vragen - dat er gedurende de gevangenisstraf al toegewerkt wordt naar een terugkeer in de maatschappij.”

“Niet dat mensen gedurende hun gevangenisstraf al naar buiten kunnen, maar wel dat er gekeken wordt dat áls deze persoon vrij komt, op welke manier deze persoon dan kan landen in de maatschappij.”

Van Veghel: “En dat betekent dat tijdens de gevangenisstraf al nagedacht moet worden over een baan, over huisvesting, over al dat soort dingen. Uiteraard pas aan het eind van die gevangenisstraf. En dat daar ook de nodige voorbereidingen voor getroffen moeten worden.”

“Tweede is dat wij vaak proberen door voorwaarden te verbinden aan de vrijlating, in die voorwaarden al proberen een sterk en streng kader te scheppen: een enkelband, contactverboden, locatiegeboden. Met allerlei voorwaarden waardoor gedrag zo goed als mogelijk in de gaten gehouden kan worden om te zien of iemand ook daadwerkelijk op een goede manier terugkeert in de maatschappij.”

Fotograaf: RTV Oost

Toch blijft de vraag hoe je de veiligheid in de maatschappij kunt waarborgen, terwijl daar iemand met een terreurverleden in rondloopt.
“Dat is precies de reden waarom tijdens de gevangenisstraf al heel erg goed gekeken moet worden wat iemand heeft gedaan en waarom iemand dat gedaan heeft. Hoe is iemand er op dit moment psychisch en psychologisch aan toe?” vertelt de officier.

“En dat je de maatregelen die je neemt ook daaraan aanpast. En dan is het aan de gemeente waar iemand komt om een passend aanbod te doen, in de hoop dat daarmee inderdaad de gevaren voor de samenleving zo goed als mogelijk weg genomen kunnen worden.”

Fotograaf: RTV Oost

“Maar,” nuanceert Van Veghel aan het eind van het gesprek: “Uiteindelijk is elke straf er op gericht dat iemand weer op vrije voeten komt. We kunnen geen uitzondering op die regel maken voor mensen die van terroristische misdrijven verdacht worden. Want ook die hebben recht op bescherming van de wet.”