nieuws

Sercan zegt vermoord te worden in zijn geboorteland, IND zegt van niet: hoe bepaalt de dienst dit?

Hoe bepaalt de IND de geaardheid van een asielzoeker? (foto ter illustratie)
Hoe bepaalt de IND de geaardheid van een asielzoeker? (foto ter illustratie) © ANP / Robin Utrecht
Sercan, een 28-jarige Turk, duikt in Deventer onder voor zijn familie. Zijn vader en ooms dreigen hem te vermoorden omdat hij homo is. De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) gelooft hem niet; Sercan is geen homo en dus geen vluchteling. En dus moet Sercan terug naar Turkije. Kan de IND iemands geaardheid bepalen? Zo ja, hoe?
Door: Nout Peper
"Engels is niet nodig, ik wil het gesprek in het Nederlands voeren", zegt de 28-jarige Sercan in duidelijk verstaanbaar Nederlands. Hij woont nu twee jaar in Nederland en oefent sindsdien de taal. Veel tijd bracht hij door in de Deventer wijk Voorstad, waar hij inmiddels veel vrienden heeft.

Vrijwilligerswerk
"Hij is lief, meegaand en staat voor iedereen klaar". Lotte Kammelar, teamlid van wijkcentrum Villa Voorstad, heeft niets dan goeds te vertellen over Sercan. "Hij doet vrijwilligerswerk, wandelt met oudere mensen en werkt zich een slag in de rondte op de Villa". Maar volgens Lotte er is één ding wat Sercan nog het meest karakteriseert.
En dat is zijn geaardheid. "Hij is gewoon écht homo, dat zie je meteen". Annetin Frik, de beste vriendin van Sercan, begint er ook uit zichzelf over: "Hoe kan iemand denken dat hij geen homo is? Het is zó duidelijk".

Toch is Sercan "Niet gay genoeg". Volgens Sercan verwoordde de IND-medewerker het letterlijk op die manier. Hij zat in september vorig jaar twee keer met de IND om tafel tijdens zijn asielprocedure.  

Angst voor reactie van familie
Het eerste gesprek duurde vier à vijf uur, het tweede gesprek ruim acht uur. Sercan vertelde over de liefdesrelatie die hij met een man zou hebben gehad in Turkije. Hij hield het verborgen, uit angst voor de reactie van zijn familie. Uiteindelijk kon hij het niet geheim houden.
Er wachtte namelijk een bruid op hem; een Koerdisch meisje, uitgezocht door zijn vader. "Toen moest ik wel bekennen", vertelt Sercan. De reactie van zijn vader en drie ooms was veel heviger dan hij verwachtte. Ze wilden hem vermoorden, zegt Sercan. En dus vluchtte hij.
De medewerker van de IND vroeg hem tijdens het gesprek hoelang hij al uit de kast is en waaruit blijkt dat hij homo is. Kennelijk lukte het Sercan niet om de medewerker te overtuigen van zijn homoseksuele geaardheid. Waar het mis ging? Sercan heeft geen idee.
"De medewerker bepaalt aan de hand van het relaas (of verhaal, red.) of de asielaanvraag gerechtvaardigd is", legt Lennart Wegewijs, woordvoerder van het ministerie van Justitie en Veiligheid uit.

Bewijslast ligt bij Sercan
Hij kan en mag niet inhoudelijk reageren op de zaak van Sercan, maar erkent dat het lastig is om iemands geaardheid te bepalen aan de hand van een gesprek. Volgens Wegewijs ligt de bewijslast bij de aanvrager, Sercan moet dus aantonen dat hij daadwerkelijk homoseksueel is én gevaar loopt in Turkije.
Hoe voer je zo'n gesprek? Er zijn op landelijk en Europees niveau onderzoeken gedaan naar de manier waarop de gesprekken gevoerd moeten worden. Daarbij is één ding duidelijk geworden: de IND moet "wijzigingen aanbrengen" in de manier waarop de gesprekken verlopen. Dat schrijft Mark Harbers, Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, begin deze maand in een brief aan de Tweede Kamer.  
Zo ging de IND er tijdens gesprekken vaak van uit dat de asielaanvrager een helder verhaal moest kunnen vertellen over zijn/haar geaardheid. Terwijl deze mensen hun geaardheid vaak jarenlang moesten onderdrukken en er daardoor juist moeilijk over praten.

Onderliggende angst
Naast de culturele barrière is er ook de taalbarrière die een rol speelt tijdens de gesprekken. Om nog maar te zwijgen over de onderliggende angst voor uitzetting die de overhand kan hebben tijdens een gesprek. De Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid erkent dit in zijn brief aan de kamer: "Al kort na mijn aantreden werd mij duidelijk dat dit een belangrijk en complex vraagstuk is".
De IND zegt nooit te vragen naar details over het seksleven van een asielzoeker, of een psychologisch onderzoek uit te voeren. Het is ook niet toegestaan om door middel van video-opnamen homoseksualiteit te 'bewijzen' - ook niet als de asielzoeker het materiaal zelf aanbiedt. Het relaas staat centraal.  

Is het verhaal verzonnen of niet?
En dus is het belangrijk om te zorgen voor een "goede sfeer tijdens het gesprek", zegt de IND. "Waarin iemand de ruimte krijgt om zijn verhaal te vertellen". Werd Sercan niet begrepen door de IND, of is zijn verhaal daadwerkelijk verzonnen? Het is moeilijk te zeggen. 
De rechter heeft bepaald dat Sercan het land uit moet. Sercan gaat in hoger beroep, maar mag dit niet in Nederland afwachten. Hij moest eigenlijk afgelopen donderdag het land uit, toch is hij nog in Nederland.   
Het Deventer wijkcentrum is wél overtuigd van het verhaal van Sercan. "Niet gay genoeg om te blijven?", staat boven de petitie die door het wijkcentrum van Voorstad is opgezet. "Wij willen niet dat Sercan terug moet naar het land waar hij zich niet veilig voelt en niet veilig is". De petitie is inmiddels ondertekend door 199 mensen. 
Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via een WhatsApp-bericht: 06 - 57 03 33 33.
Lees meer:

Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via WhatsApp of via de mail.