Advocaten leggen bom onder onderzoek cryptofoons

Volgens de raadslieden zou justitie in dat geval het bewijs in het uiterste geval onrechtmatig hebben verkregen.

De advocaten dreigen daarmee een bom te leggen onder een van de grootste rechercheonderzoeken ooit in ons land. Politie en justitie hopen via tientallen onderzoeken op de langere termijn honderden verdachten achter de tralies te krijgen.

De politie Oost-Nederland sprak begin november tijdens een groots opgezette persconferentie van een Europese primeur. Voor zover bekend was het de politie nooit eerder gelukt om in te breken op de communicatie via zogenoemde cryptofoons: speciale mobieltjes die door criminelen worden gebruikt om via geheime codes met elkaar te kunnen communiceren.

Dankzij deze ‘operatie Goliath’ kon de politie meelezen in 258.000 chatberichten van criminelen.

Meerdere advocaten plaatsen nu grote vraagtekens bij het onderzoek. Ze zeggen over aanwijzingen te beschikken dat het rechercheteam de sleutel van ‘IronChat’- zoals het programma heet dat de gecodeerde berichten verstuurt – mogelijk heeft gekregen van een criminele informant.

Om die persoon te beschermen tegen wraakacties van andere criminelen zouden politie en justitie vervolgens met de verklaring op de proppen zijn gekomen dat de eigen digitale experts erin waren geslaagd het programma te ontsleutelen.

De politie verklaarde tijdens de persconferentie dat ze gedurende een witwasonderzoek op het chatprogramma was gestuit, terwijl onder anderen strafpleiter Speijdel dus vermoedt dat een criminele informant de sleutel was tot het succes.

De raadsman zegt daarover nu opheldering te gaan eisen bij justitie. "Let wel: ik weet niet of het klopt, maar het is wel iets dat ik uitgezocht wil zien. Deze week nog dien ik daartoe een verzoek in bij justitie", aldus de Enschedese strafpleiter Robert Speijdel, die een verdachte bijstaat die is aangehouden. 

Het is volgens Speijdel op dit moment nog niet in te schatten wat het precies betekent: "Maar het zou erop duiden dat de aanleiding tot het onderzoek verkeerd is weergegeven. Dat zou een slechte zaak zijn, want als verdediging en als rechtbank moet je natuurlijk kunnen controleren waarom dit onderzoek is gestart. Was er voldoende basis voor een onderzoek? Daar moet op een juiste manier over worden gerapporteerd door de politie."

Mocht blijken dat justitie op onjuiste grond bewijzen heeft verzameld, kan dat volgens Speijdel gevolgen hebben voor de strafzaak. "Op het moment dat er op onjuiste manier bewijs is verzameld, zegt de wet dat daar meerdere consequenties aan te verbinden zijn.

Te weten: het Openbaar Ministerie is niet ontvankelijk en mag niet tot vervolging overgaan. Het kan eventueel leiden tot bewijsuitsluiting: bepaalde bewijzen mogen niet meetellen. En het kan ook zijn dat een rechter zegt: ik vind het niet zo erg en leg een lagere straf op." 

Advocaat Tuma, die ook een verdachte uit het ‘Goliath-onderzoek’ bijstaat, zegt eveneens duidelijkheid te willen wat er exact aan de hand is. “Ik wil weten wat de echte reden is geweest dat de politie is gaan meelezen met de berichten en hoe ze daar uiteindelijk in is geslaagd. Mocht het zo zijn dat ze iemand hebben willen beschermen, dan moet je daar niet over liegen.”

Over de reden waarom justitie onjuiste informatie zou verschaffen over de aanleiding van het onderzoek zegt Tuma: “Als er iemand is die inderdaad al die gegevens in handen van de politie heeft gespeeld, is die persoon zijn leven niet zeker. Dus uit bescherming voor hem of haar zou de politie een andere reden kunnen verzinnen.”

Het onderzoek veroorzaakte grote onrust in de onderwereld. Criminelen vermoedden namelijk dat er verklikkers actief waren, waarna er op een gegeven moment zelfs liquidaties dreigden. Daarop besloot de politie in te grijpen en werd er een grootscheepse persconferentie belegd. Daarbij werd benadrukt dat de recente successen het gevolg waren van een sterk staaltje van high-tech speurwerk door de politie.

Plannen aanslag Satudarah
De eerste strafprocessen zijn intussen begonnen. Zo moeten meerdere drugshandelaren uit de regio Enschede zich voor de rechter verantwoorden.

Omdat de exploitanten van een opgerold drugslab vermoedden dat leden van Satudarah hen hadden verlinkt bij de politie, waren er plannen voor een aanslag op de motorclub. Speijdel en Tuma treden op als advocaat in deze zaken.

Tijdens de persconferentie meldde officier van justitie Miranda van Turennout dat het onderzoek is opgestart omdat er aanwijzingen waren dat een bedrijf uit Elst cryptofoons verkocht aan criminele organisaties. De openbare aanklager benadrukte vervolgens dat de operatie is uitgevoerd “binnen de strikte kaders van de wet, na voorafgaande toetsing door de rechter-commissaris”.

Mocht blijken dat inderdaad een criminele informant de sleutel in handen van de politie heeft gespeeld, dan is daar volgens Speijdel het laatste woord nog niet over gesproken.

"Er was eerdere berichtgeving, waarbij de politie zichzelf behoorlijk op de borst heeft geklopt. Er werd een wereldwijde ICT-doorbraak geforceerd in Almelo, maar als het dan toch anders ligt dan heb je op z'n minst wel wat uit te leggen."

Een woordvoerder van het Openbaar Ministerie laat weten niet op de uitlatingen van de advocaten in te kunnen gaan.

Lees meer:

Lees meer:

Lees meer:

Lees meer:

Lees meer:

Lees meer:

Lees meer:

Lees meer:

Lees meer:

Lees meer:

Lees meer:

Lees meer:

Lees meer:

Lees meer:

Lees meer:

Lees meer:

Lees meer:

Lees meer:

Lees meer:

Lees meer:

Lees meer: