nieuws

Experts hebben felle kritiek op mestopslag in gasdichte kelders

De veiligheid van emissie-arme stalsystemen staat ter discussie. Vrijdagavond ging het goed mis in een koeienstal in Markelo. In de stal, met een emissievrije vloer, ontstond tijdens het mixen van mest een steekvlam gevolgd door een explosie. Twee onafhankelijke deskundigen plaatsen kanttekeningen bij de opslag van mest in een afgesloten kelderruimte.
Emissie-arme stalsystemen moeten de uitstoot van ammoniak, stank en fijnstof terugdringen. 
"Emissie-arme stalsystemen kennen al jaren grote problemen", meldt Frits van der Schans op de website foodlog.nl. Van der Schans is adviseur bij het onafhankelijke kennis- en adviesbureau CLM. Een bureau dat actief is op het gebied van landbouw, voedsel, natuur en milieu. 

"Veel gassen uit de put"

De eerste generatie emissie-arme vloeren kenmerkten zich volgens de CLM-adviseur door de te gladde vloeren. "Later bleek ook dat er toch veel gassen uit de put kwamen. Vooral tijdens het mixen van mest. Daar zijn ongelukken mee gebeurd. Duidelijk was dat een aantal gassen, zoals ammoniak, blauwzuurgas en methaan, zeker in de concentraties zoals die vrij kunnen komen, levensgevaarlijk zijn."
Daarover kan boer Freek ter Weele meepraten. Vrijdagavond ontstond er tijdens het mixen van de mest in de put onder de stal een steekvlam, gevolgd door een explosie. Boer Ter Weele bleef zelf ongedeerd, 14 van zijn koeien overleefden het ongeluk niet. Zoon Joan is ervan overtuigd dat de emissievrije vloer in de stal een rol heeft gespeeld bij de explosie.
Tekst gaat verder onder video
De emissie-arme stalsystemen zijn de afgelopen jaren verder ontwikkeld. Vloeren werden stroever. "De mestputten werden vrijwel gasdicht gemaakt", zegt Van der Schans. Verschillende gassen hopen zich op in de gasdichte mestput, waaronder ook het explosieve en licht ontvlambare gas methaan. Veehouders zagen het gevaar daarvan in. Van der Schans sprak veehouders die vertelden dat ze bij het openen van de mestput extra waakzaam zijn. Elk risico vermijdend om maar vooral niet in de put te vallen. "De gassen die bij het openen van de put vrijkomen zijn namelijk op zijn minst bedwelmend."
Er wordt onderzoek gedaan naar het affakkelen van methaan uit een veestal. Bizar
Frits van der Schans

Methaan affakkelen

Ondanks de risico's en gevaren, blijft de sector inzetten op het ontwikkelen van volledig gesloten stalsystemen om de emissies van schadelijke gassen te beperken. Van der Schans: "Daarom wordt er momenteel zelfs onderzoek uitgevoerd naar het affakkelen van methaan uit een veestal. Een bizarre gedachte."
Maar waarom blijft de sector inzetten op het sluiten van de stallen? Dat heeft volgens de adviseur bij CLM te maken met de huidige wetgeving. "Ammoniak-emissie wordt immers opgehangen aan stalsystemen, vrijwel niet aan management maatregelen en zeker niet aan de emissie van veehouderijbedrijven in zijn totaliteit."
Alternatieven als lucht-mixen of stallen met riolering worden volgens Frits van der Schans door de wetgever moeilijk beoordeeld en komen niet of nauwelijks in beeld: "Met luchtmixen zorg je voor een zuurstofrijke situatie in de mestput waardoor stoffen als ammoniak, methaan en blauwzuur minder of helemaal niet worden gevormd. En bij een rioleringssysteem verwijder je enkele keren per week de mest uit de stal. Je kunt deze buiten de stal scheiden in een dikke en een dunne fractie, waardoor de vorming van verschillende stoffen wordt voorkomen." 

Problemen nemen juist toe

Dat de problemen met de emissie-arme stalsystemen de afgelopen decennia juist zijn toegenomen, heeft volgens hem vooral te maken met de opslagduur van mest. "Vroeger mocht mest bijna het hele jaarrond worden uitgereden, tegenwoordig is de uitrij-periode beperkt tot minder dan een half jaar. Gevolg is dat veel mest veel langer (grotendeels) onder de stal wordt bewaard en daar 'verrot' met alle giftige gassen tot gevolg."
Bij dichte stalvloer is mestopslag buiten bij de stal veiliger en goedkoper
Frans Aarts
Frans Aarts deelt de mening van Frits van der Schans dat de opslag van mest in een gasdichte mestruimte onder een stal risicovol kan zijn. "Bij een dichte vloer is een mestopslag buiten de stal in de regel veiliger en goedkoper dan onder de stal", vertelt Aarts die onder meer mede-oprichter van proefbedrijf De Marke en initiatiefnemer van de KringloopWijzer is. Ook hij deelt zijn mening op foodlog.nl.

Opslag buiten de stal

Goedkoper en veiliger. Het zijn twee woorden met een grote aantrekkingskracht. Toch ziet Aarts ook beperkingen waarom mest niet altijd buiten de stal kan worden opgeslagen.
"Bovengrondse opslag buiten de stal kost ruimte. Die ruimte is er soms niet als het bouwblok 'vol' is. Bij renovatie van een oude stal ligt de mestkelder er al. Het is dan voordelig die te blijven gebruiken. Een derde reden is dat mest naar beneden valt, niet naar boven. Transport naar de bovengrondse opslag buiten de stal kost energie en kan technisch haperen. Ook bij nieuwbouw is het aantrekkelijk een beperkte opslag (afstort mestschuif, giergoot) onder de stal te hebben om niet permanent te hoeven pompen."

Risico-analyse

Frans Aarts pleit voor een degelijke analyse door deskundigen. "Die moeten het gevaar van de combinatie van een dichte vloer en een mestkelder in kaart brengen en duidelijk maken hoe groot het risico is en hoe het verkleint kan worden. Als het risico op ongelukken te groot blijft, is de logische consequentie dat deze combinatie verboden wordt. Er lopen niet alleen koeien maar ook mensen in de stal."
Aarts vergelijkt mestkelders met asbestdaken. "Beide hebben een beperkte levensduur. Veel kelders zijn intussen onzichtbaar lek en vervuilen het grondwater. Hierop zou bij renovatie gekeurd moeten worden. Omdat gebreken zichtbaar zijn is uit milieu-oogpunt bovengrondse opslag veiliger, maar het blijven in de ogen van veel boeren en burgers lelijke dingen. Dat is ook een reden om ondergronds te gaan."
Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via een WhatsApp-bericht: 06 - 57 03 33 33.
Lees meer:
Lees meer:
Lees meer:

Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via WhatsApp of via de mail.