Weblog: De Matthäus Passion in de Deventer Bergkerk

En bij Palmzondag hoort de Matthäus Passion. Kerst vieren we ook van oudsher, met kerstboom en kerststal. Omdat kindje Jezus geboren werd. Volgens de overlevering. De veertig dagen voor Pasen, gaat dus over dat oude verhaal. Het moment dat de 33-jarige man ter dood veroordeeld wordt en op de heuvel in Golgotha aan het kruis hangt. Bach (21 maart 1685 – 28 juli 1750) schreef en componeerde er een meesterwerk over. Het werd voor het eerst uitgevoerd toen Bach 42 jaar oud was. Het was overigens niet de definitieve versie, in de jaren erna sleutelde Bach er nog aan. En over dat meesterwerk van Bach gaat de aflevering van OverUIT de Kunst dit weekend.

Hoe ontstond de Matthäus Passion eigenlijk? Want, van oorsprong is de tekst een preek. Om die te verlevendigen werd de tekst gezongen, legt Klaas Stok uit. Dirigent en kenner van de Passie. Hij heeft een ongelooflijk mooi boek met een kopie van het handschrift van Bach! Toen de preek eenmaal gezongen werd was er een rolverdeling: de een zong de rol van verteller, de ander Jezus en het koor was de stem van het volk. Met wat extra teksten, een kleine volgende stap.

Johann Sebastian Bach, in zijn eigen tijd eigenlijk helemaal niet zo bekend, schreef misschien wel de mooiste muziek en aria’s ooit. Zegt Klaas Stok. En ik begrijp wat hij bedoelt als ik in de opnames de wanhoop van de gekruisigde man hoor. ‘Eli (God) waarom hebt gij mij verlaten’ snijdt - ook al ken je het verhaal niet – door je ziel. Het koor zingt dan het prachtige: ‘Wanneer ik eens moet sterven, blijf dan heel dicht bij mij’. De eenzaamheid en wanhoop van een mens die weet dat hij gaat sterven.

In de Deventer Bergkerk is niet voor niets zijn lievelingsplek om de Matthäus te doen, vertelt Klaas. Bach heeft nog veel meer betekenis en symboliek in zijn compositie gestopt, ontdekte men. Niet eens zo heel lang geleden. De Bergkerk is een kruisbasiliek. En op het stuk van Bach, kun je ook in een kruisvorm leggen, legt hij me uit. Niet voor niets is ‘Erbarme dich, mijn God, heb meelij met mij,’ een sleutelstuk. Petrus bezweert zijn vriend hem niet te verraden maar doet het toch. ‘Ik ken hem niet’. En zo is ook juist die kruisbasiliek zo ontzettend geschikt voor drie koren, de verteller, de zangers Jezus en Petrus: zodat ze ook werkelijk met elkaar kunnen praten…

Dat allemaal wil ik je graag laten horen: dit weekend en zondag 31 maart, in OverUIT de Kunst op TV Oost om 11.35, 12.35, 17.20, 18.20 en 19.20 uur.