nieuws
Alles over de IJsselkogge: vondst, lobby, conservering, het publieksboek, de replica en de tentoonstelling
5 oktober 2019, 07:00 • 7 minuten leestijd
Burgemeester Bort Koelewijn over de IJsselkogge
De tentoonstelling over de IJsselkogge, het middeleeuwse wrak dat op 10 februari 2016 op spectaculaire wijze uit de IJssel bij Kampen werd gehaald, gaat vandaag van start. Ook wordt er een boek gepresenteerd en beginnen modelbouwers met de bouw van een replica.
Het leek misschien stil rond de IJsselkogge, maar schijn bedriegt. Terwijl het wrak op de werf van Batavialand in Lelystad ligt te drogen, wordt achter de schermen hard gewerkt om het verhaal achter de bijzondere vondst levend te houden. RTV Oost besteedt deze week veel aandacht aan de Kogge.
Met vandaag de klap op de vuurpijl. De tentoonstelling over de IJsselkogge en het Hanzeverleden wordt geopend, maritiem archeoloog Wouter Waldus presenteert een nieuw publieksboek, modelbouwers in Lelystad beginnen met de bouw van een replica en de gemeente Kampen gaat op pad met experts en mogelijke financiers om te lobbyen voor de terugkeer van de IJsselkogge naar Kampen.
Conservering IJsselkogge
De initiatieven zijn bedoeld om de bijzondere vondst van de IJsselkogge onder de aandacht te houden. Het nagenoeg complete wrak van het historische zeilschip ligt op de werf in Lelystad te drogen. De conservering duurt vijf jaar en gebeurt achter gesloten deuren. Het is volgens Laura Koehler, hoofd conservering van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, een langdurige en arbeidsintensieve klus.
"Omdat het wrak ruim 600 jaar op de bodem van de IJssel heeft gelegen is het verzadigd met water. We houden het hout nat en impregneren het met polyethyleenglycol (PEG), anders gaat het hout door uitdroging krimpen, scheuren en vervormen. Helaas kan het publiek het proces niet van dichtbij meemaken en dat wordt niet altijd begrepen en op prijs gesteld. Maar de luchtvochtigheid in de ruimte waar de IJsselkogge staat moet constant gehouden worden", vertelt Koehler.
"Als de deuren voor bezoekers steeds open en dicht gaan kunnen we het conserveringsproces niet goed doen. Toekijken vanachter een raam heeft ook geen zin, want er hangt een constante mist in de conserveringsruimte waardoor het schip ook nauwelijks zichtbaar is. Het publiek moet echt geduld hebben. Pas als al het water in de houtvezels is vervangen door het wasachtige PEG kan het schip weer naar buiten. Tot die tijd is het een kwestie van geduld", zegt Koehler. Na wat problemen in het begin, ligt de conservering van de IJsselkogge sinds februari van dit jaar goed op schema.
Op dit moment impregneren we het wrak met twee mensen twee tot drie keer per week, een hele klus. Want het wrak is zo'n twintig meter lang en acht meter breed
De IJsselkogge, hoe verder?
In de tussentijd wordt er achter de schermen op heel veel fronten hard gewerkt om het verhaal rond de bijzondere IJsselkogge onder de aandacht van het publiek te houden.
De tentoonstelling 'Kampen Koggestad, de geheimen van de IJsselkogge' in het stedelijk museum wordt vandaag geopend. Tegelijkertijd zal maritiem archeoloog Wouter Waldus, die de IJsselkogge in 2010 heeft ontdekt, zijn nieuwe publieksboek presenteren.
Het wetenschappelijke boek van ruim 400 bladzijdes, dat ik eerder heb gemaakt is niet erg toegankelijk voor de meeste mensen. Het is veel te dik, te groot en te duur. Maar het verhaal van de IJsselkogge is zo bijzonder dat we toch ook nog graag een publieksboek wilden maken
Het nieuwe boek is breed opgezet. Het gaat over Kampen, de Hanzetijd, het landschap, het project ruimte voor de rivier, de vondst, de lichting en de reconstructie van de IJsselkogge. Alles over het schip en de context van het schip binnen de Hanze-geschiedenis komt er in aan bod.
Varend kasteel
Volgens maritiem archeoloog Wouter Waldus is de belangrijkste conclusie dat het schip veel te groot was om alleen maar te dienen als vrachtvaarder. Het is aannemelijk dat de IJsselkogge een soort van varend kasteel is geweest en meerdere functies. "Een varend kasteel betekent dat hij ook een functie in de oorlog op zee heeft gehad", vertelt Waldus.
"Aan het scheepswrak kunnen we zien dat de bouw van de IJsselkogge afwijkt van eerdere kogge's die zijn gevonden" , en dat is volgens Waldus intrigerend en leerzaam. "Hij wijkt door een recht middenstuk af van de bouw van vergelijkbare schepen en markeert daarmee een belangrijke overgangsfase in de Nederlandse scheepsbouw".
Wouter Waldus heeft de wetenschappelijke bouwtekeningen die hij met zijn team heeft gemaakt inmiddels beschikbaar gesteld aan modelbouwers, die op verschillende plekken bezig gaan met de bouw van schaalmodellen van de IJsselkogge.
Replica IJsselkogge
Zo begint ze op de werf van batavialand in Lelystad binnenkort met de bouw van een schaalmodel van de IJsselkogge in de verhouding 1:10.
"In Lelystad leggen we nu nog de laatste hand aan het schaalmodel van het bekende Nederlandse fregat "De Zeven Provinciën", maar de bouwtekeningen en het materiaal voor de IJsselkogge liggen al klaar", Zegt Tiemen Pasterkamp die over een paar weken met een groep van twintig vrijwilligers aan de klus begint.
Aan de hand van de gedetailleerde bouwtekeningen en het vrijwel complete wrak, dat verderop op de werf van het museum ligt te drogen, willen de modelbouwers de IJsselkogge waarheidsgetrouw nabouwen. Aan ieder detail van het schip wordt veel aandacht gegeven. Daardoor zal de bouw ook zeker een paar jaar in beslag nemen.
"Net als bij "De Zeven Provinciën" kan het publiek in de werkplaats over onze schouder meekijken. Onze ervaren modelbouwers kunnen er veel over vertellen", aldus Pasterkamp.
Het bouwproces is het leukst, het verhaal van de IJsselkogge gaat leven, het gaat spreken en het is geen dood geheel meer als wij er mee bezig zijn. Als er publiek komt kijken en er zijn modelbouwers actief dan kunnen we een praatje maken en uitleg geven
Maritiem archeoloog Wouter Waldus is daar heel blij mee. "Door de modelbouwers krijgen we steeds meer inzicht hoe het schip destijds in elkaar gezet is en waarschijnlijk ook meer informatie over de vaareigenschappen."
Het schaalmodel kan volgens hem later ook als voorbeeld gebruikt worden bij de herbouw van de IJsselkogge, die net als de al bestaande Kamper Kogge, wellicht ooit nog een keer op ware grootte nagebouwd zal worden.
Het bestuur van de Stichting Kamper Kogge heeft serieuze plannen in die richting en gaat onderzoeken wat haalbaar is.
De politieke Lobby
Zo is er na afloop van de presentatie van de nieuwe tentoonstelling en het boek ook een ontmoeting met binnen- en buitenlandse experts die de gemeente hierover adviseren. De gemeente Kampen wil onder leiding van burgemeester Bort Koelewijn nog deze raadsperiode een besluit nemen hoe het wrak van de IJsselkogge over vijf jaar in Kampen tentoon gesteld moet worden.
"Het scheepswrak komt na de conservering sowieso terug naar Kampen, maar over de wijze waarop we het wrak tentoon kunnen stellen willen we meer informatie", aldus Koelewijn.
De burgemeester praat over een minimale en maximale variant. In de minimale variant wordt de IJsselkogge in een soort van glazen vitrine langs de IJssel neergezet. Maar het gemeentebestuur kiest liever voor de maximale variant. De bouw van een nieuwe expositieruimte annex museum waar de IJsselkogge permanent tentoongesteld kan worden. Waar bovendien ook allerlei andere zaken over de geschiedenis van de Hanzevaart en de Hanzestad Kampen aan bod komen.
"We willen van de experts horen wat de mogelijkheden zijn. Kampen kan het niet alleen. De bouw van zo'n museum kost zeven a acht miljoen euro en daarbovenop jaarlijks nog eens een miljoen aan exploitatie kosten. We willen de haalbaarheid daarvan grondig onderzoeken."
Ik heb weleens gezegd dat de vondst van de IJsselkogge enorme kansen biedt voor de stad, maar het schept ook verplichtingen. We willen deze raadsperiode beslissen wat verantwoord en haalbaar is
De experts die deze week in Kampen komen kijken heeft uitgenodigd zijn medewerkers van universiteiten, deskundigen uit de andere Hanzesteden, maritiem archeologen, en medewerkers van rijk, provincie en Europarlement.
Ze komen vandaag voor een eerste ontmoeting en verkenning naar Kampen en sluiten aan bij een speciaal 'IJsselkogge-diner' om over de plannen in gesprek te gaan. Ook maken ze met de Kamper Kogge een rondvaart over de IJssel en varen daarbij langs de locatie waar de IJsselkogge gevonden is. Verder brengen ze een bezoek aan de Koggewerf.
Tip! Bekijk de video's bij het bericht. Hierin blikken een aantal hoofdrolspelers terug op de grootste scheeps-archeologische ontdekking van Nederland.
Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via een WhatsApp-bericht: 06 - 57 03 33 33.
Lees meer:
Lees meer:
Lees meer:
Lees meer:
