SDAP 125 jaar: "Puur toeval dat de partij in Zwolle werd opgericht"

Aan de Ossenmarkt, recht onder de Peperbus, werd de sociaaldemocratie geboren. Twaalf 'apostelen', onder wie twee Zwollenaren, gaven de aanzet tot het 'rode' geluid in het Nederlandse parlement. In 1946 besloot de partij te fuseren met de Vrijzinnig Democratische Bond (VDB) en het christelijk-georiënteerde CDU. Sindsdien kennen we de partij als de PvdA.

"Het is natuurlijk heel bijzonder om hier nu te staan", vertelt Vedelaar. "Zeker als je Zwollenaar bent. Dat in jouw stad, met zo'n geschiedenis, de sociaaldemocratie er een onderdeel van is. De strijd voor de positie van werknemers, voor goede huisvesting, voor gelijk loon van mannen en vrouwen was er toen en die is nu nog steeds even groot."

De Zwolse Tiny van der Laan is al sinds de oprichting van de PvdA lid van de partij. De sociaaldemocratie kreeg ze van jongs af aan van haar vader mee. Die was al lid van de SDAP en ook gedeputeerde voor Overijssel. Sinds het begin heeft ze op de PvdA gestemd. Althans, met één uitzondering: "Toen Wim Kok het ministerie leidde, vond ik hem zo verschrikkelijk liberaal worden dat ik besloot er niet op te stemmen. Later natuurlijk wel weer", lacht ze. 

Ze heeft nog het programmaboekje van de avond dat de oud-leden van de SDAP voor de laatste keer bij elkaar kwamen, in 1946. "Ik kan me vooral de gezelligheid herinneren. Het was altijd heel leuk om bij de bijeenkomsten of vergaderingen te zijn", vertelt Van der Laan. 

Dat de SDAP zijn roots heeft liggen in Zwolle is min of meer toeval, zegt historicus Jaap Hagedoorn. "De stad heeft natuurlijk een centrale ligging, dus vanuit alle uithoeken van het land was het mogelijk om naar Zwolle af te reizen." 

Daarnaast vonden de leden er een plek om te vergaderen. Het verenigingsgebouw aan de Eekwal, waar nu wordt gebouwd aan luxe stadsvilla's, bood plek aan de lokale afdeling van de partij.

Fotograaf: Historisch Centrum Overijssel Partijleden in het verenigingsgebouw aan de Eekwal

"Dus hoewel de sociaaldemocratie al decennia zijn vleugels heeft uitgeslagen naar de rest van het land, is de erfenis nog steeds om ons heen zichtbaar", zegt Hagedoorn.

"Naast dit gebouw ligt de erfenis van de SDAP met name in de toegankelijkheid van onderwijs, van betaalbare woningen en van de mogelijkheden bieden om het beste uit jezelf te halen. Dat zijn absoluut nog steeds dezelfde uitgangspunten als 125 geleden."