vrijdag 20 september 2019, 18:27

De bevrijding van Overijssel 75 jaar geleden: nog een half jaar geduld

De bevrijding van Nederland begint in september 1944 in Limburg en Zeeland. Dat is precies 75 jaar geleden. Toch duurt het nog tot april voordat de bevrijders voet op Overijsselse bodem zetten. Elke vrijdag geeft RTV Oost een overzicht waar onze bevrijders zijn, in aanloop naar de festiviteiten in april 2020.   

Geschreven door
Simon Dirk Terpstra

Op 11 september 1944 voeren Britse militairen verkenningen uit in Noord-Brabant. Een dag later wordt Mesch als eerste dorp bevrijd in Limburg. De militairen weten op 14 september de eerste grote Nederlandse stad te veroveren: Maastricht. 

Zeeland 

Vanzelf gaat het allemaal niet. Niet alleen sneuvelen militairen bij het oorlogsgeweld, ook burgers. Britse bommenwerpers missen bijvoorbeeld in Zeeland hun doel. Hierdoor wordt Breskens getroffen. Zo’n 200 mensen komen om. Zeeland is sowieso door de Duitsers veranderd in een vesting, waardoor ook elders in die provincie doden vallen bij gevechten.

Duitse strijders in Zeeland (Foto: NIMH)
Duitse strijders in Zeeland (Foto: NIMH)

Operatie 'Market Garden'

Op 17 september worden in de buurt van Arnhem, Nijmegen en Eindhoven duizenden geallieerde parachutisten gedropt. De bevolking is verbaasd. Het blijkt een verrassingsaanval te zijn, een gecombineerde actie van luchtlandingen en oprukkende grondtroepen vanuit het Belgische Neerpelt. De operatie blijkt de codenaam ‘Market Garden’ te hebben. 

Duits Ruhrgebied

Het plan is bedacht door de Britse generaal Montgomery, die met een bliksemaanval door de Duitse linies wil breken om via Arnhem door te stoten tot het Ruhrgebied, het hart van de Duitse oorlogsindustrie. Hij wil daarmee de sterke verdedigingslinie, de Siegfriedlinie, omzeilen die de Duitsers hebben opgeworpen aan hun westgrens. Vanuit het Ruhrgebied willen de geallieerden verder doorstoten naar Berlijn.

Door boven Arnhem naar het IJsselmeer te trekken worden bovendien de Duitsers in het westen van Nederland geïsoleerd. De bevrijding van Nederland is dus niet het doel, maar als het plan slaagt, laat die bevrijding misschien niet lang meer op zich wachten.

Geallieerde luchtlandingen in Nederland (Foto: NIMH)
Geallieerde luchtlandingen in Nederland (Foto: NIMH)

Eindhoven 

Een colonne Britse tanks weet op 17 september Valkenswaard te bereiken. Ook de inwoners van Heerlen en Veghel vieren dat ze bevrijd zijn. Het volgende doel van de Britten is Eindhoven. Die stad bereiken ze op 18 september. Er zijn dan al Amerikanen in Eindhoven die rondom de stad zijn gedropt.

Arnhem 

Op 19 september vallen Britse paratroepen, zo’n 200 man sterk, de Duitse linies aan vanuit de Arnhemse wijk Lombok. Die aanval verloopt desastreus. De tegenstand is te sterk en de Britten moeten zich na grote verliezen overgeven of terugtrekken, soms tot aan Oosterbeek. Ook aanvallen van andere troepen op Arnhem mislukken.

Hevige gevechten rond Arnhem (Foto: Imperial War Museum)
Hevige gevechten rond Arnhem (Foto: Imperial War Museum)

Nijmegen 

De hoop is nu gevestigd op de grondtroepen die vanuit Brabant oprukken. De opmars verloopt ook hier minder snel dan gepland. Wel bereiken troepen via Veghel en Grave de omgeving van Nijmegen. Een oversteek over de rivier de Waal blijkt nog niet mogelijk.  

Ondertussen wordt Eindhoven getroffen door een verwoestend Duits bombardement. Meer dan 200 mensen komen op en 800 raken gewond. De schade is groot met meer dan 400 getroffen huizen en honderden winkels en cafés die in puin liggen.

Op 20 september gaan de zware gevechten bij Arnhem door. Door het grote aantal doden en gewonden aan Britse zijde is de situatie nijpend. Er is gebrek aan munitie, medische voorraden en water.  Een groep van zo’n 3.600 Britse soldaten bij Oosterbeek raken steeds meer ingesloten.

Hell’s Highway 

De grondtroepen van het 30e Britse Corps proberen intussen de lange weg vrij te houden van de Belgische grens tot aan Nijmegen. Door het onophoudelijk Duitse verzet langs de smalle tweebaansweg, is deze inmiddels tot Hell's Highway omgedoopt door de geallieerde soldaten. Brandende voertuigen en nieuwe Duitse aanvallen veroorzaken steeds oponthoud.

Waar zijn onze bevrijders op 20 september 1944?

De bevrijding van week tot week (Foto: Marc Willighagen)
De bevrijding van week tot week (Foto: Marc Willighagen)

Volg de bevrijding van Nederland, 75 jaar geleden, van dag tot dag via de speciale site van de NOS. 

Wil je weten wat er in Overijssel gebeurt tijdens het lustrumjaar? Ga naar onze vrijheidspagina voor verhalen over oorlog en bevrijding updates, of check Overijssel Viert Vrijheid voor evenementen en andere activiteiten.

Lees ook: 75 jaar bevrijding: die éne medaille koesterde Cecil het meest
Lees ook: De bevrijding van Overijssel 75 jaar geleden: moeizame vorderingen in het zuiden van Nederland
Correctie melden
Meer over dit onderwerp:
75 jaar vrijheid Overijssel Nieuws
Deel dit artikel:

Gerelateerd

Meest gelezen