nieuws

Staatstoezicht over gegevensfouten: ‘Geen reden om te controleren’

Fragment uit Email van Staatstoezicht op de Mijnen
Fragment uit Email van Staatstoezicht op de Mijnen © RTV Oost
De reacties op het onderzoek over de gegevens uit de mijnbouw zijn opmerkelijk. Er is herkenning en teleurstelling tegelijk. Herkenning omdat eigen ervaringen veelal overeen komen met de uitkomsten van het onderzoek. Teleurstelling omdat alle ervaringen bij elkaar een verdrietig maar keihard beeld schetsen. 

Fouten

Uit onderzoek van de vier noordelijke regionale omroepen is gebleken dat officiële gegevens en rapporten over mijnbouw in ons land vol staan met fouten. Regelmatig is sprake van het bagatelliseren van risico's in de gas-, olie-, zoutwinning en afvalwaterinjectie. "De grote vrees die we toch al hadden, blijkt nu keiharde waarheid", luidt de reactie van één van de burgercomités.
We weten niet of er echt geen afvalwater lekt in Rossum. Daarvoor moeten we de NAM vertrouwen op z’n woord. We weten niet of er in Eesveen zwaarder chemisch afvalwater wordt geïnjecteerd. Omdat nooit op de samenstelling wordt gecontroleerd. Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) erkent dat die controles zeker geen prioriteit hebben en er eigenlijk ook nooit echt is gemonsterd. SodM moet namens ons en onze toekomst toezien op wat er in onze bodem gebeurt, maar kijkt alleen naar aantoonbare risico’s op de korte termijn.

Reactie van Staatstoezicht op de Mijnen:

SodM over risico's en controle

Landsbelang

Gemeenten hebben opmerkelijk weinig invloed op mijnbouw binnen de gemeentegrenzen. Datzelfde geldt ook voor de provincies. Alles dat zich binnen de grenzen van de boorlocatie afspeelt, valt onder toezicht en verantwoordelijkheid van het ministerie van Economische Zaken. In het kader van het algemeen landsbelang.
Dat geldt na afloop van het winningsproces ook voor het opruimen van de verontreinigingen die bij gemiddeld een kwart van alle boorlocaties in de directe omgeving in de bovenste bodemlagen is aangetroffen. In een aantal gevallen staan die verontreinigingen al in contact met het grondwater, waarmee het gevaar voor natuur en volksgezondheid toeneemt. Maar de provincies kunnen niet ingrijpen en ook gemeenten moeten lijdzaam toezien.

Verantwoordelijkheid

Het bewust kleiner willen maken van risico’s komt voort uit het feit dat de gas- en olieboeren liever niet verantwoordelijk willen zijn voor de schade die kan ontstaan als gevolg van de activiteiten in de bodem.
De bedrijven hebben enkel en alleen het doel geld te verdienen. Klokkenluiders worden juridisch monddood gemaakt of gezwegen. Verantwoordelijkheden worden op de (rijks)overheid afgespeeld. Door de dieptes waarop de activiteiten plaats vinden, zal de echte schade zich waarschijnlijk toch pas na jaren openbaren.

Geheime stukken

Eerder meldde RTV Noord dat uit geheime stukken blijkt dat de NAM geprobeerd heeft om het ministerie van Economische Zaken onder druk te zetten. De NAM dreigde de gaskraan dicht te draaien, als de verantwoordelijkheid voor schades niet bij de NAM werd weggenomen. Winmaatschappijen lijken er veel aan te doen om verantwoordelijkheid voor mijnbouwschade te ontlopen. Een opmerkelijk voorbeeld daarvan is te vinden in Friesland.

Schade verhalen

Oud-gemeenteraadslid Rinze Post uit Harlingen heeft fors wantrouwen in de winmaatschappijen en het toezicht daarop. “De provincie is er voor de belangen van haar burgers, daar waren wij vanuit gegaan. Maar de feiten liegen niet, die tonen heel veel andere zaken aan”, aldus Rinze Post.
Post heeft een brief achterhaald, waaruit blijkt dat de provincie Friesland zich door de delfstofwinners onder druk heeft laten zetten. De bedrijven willen niet aansprakelijk worden gehouden voor eventuele schades. In de brief van de provincie staat beschreven hoe hard het spel door de bedrijven gespeeld werd: ‘Dit is een harde eis van beide delfstofwinners om überhaupt tot ondertekening van de overeenkomsten te komen. Geen kwijting (van schadekosten), geen overeenkomst.’

Video over invloed van winmaatschappijen op provinciebestuur:

Winmaatschappijen hebben invloed op provinciebestuur

Wantrouwen

Het risico op schade en de zorgen voor de natuur in de directe woonomgeving zijn voor de meeste mensen juist de belangrijkste redenen om zich te verdiepen in de mijnbouw. Voor de meesten komt het wantrouwen ook pas dan en in stapjes. Het is moeilijk om te ervaren hoe het is als je als burger niets te zeggen hebt over wat zich afspeelt in de grond waarop jouw leven zich afspeelt. Het is moeilijk om te constateren dat je niets te zeggen hebt en de consequenties zult moeten accepteren.

Schade verhalen

In het effectgebied van het Groningen gasveld is het erkennen en vaststellen van schade al een wanhopige opgaaf maar het uitkeren ervan nog veel meer. In het gebied van de bodemdaling in Friesland is tot nu toe nog vrijwel geen schade erkend en geregeld en dat geldt ook voor de schademeldingen boven het gas in Overijssel en Drenthe.
Met het afbouwen van de gasproductie in Groningen zal de NAM ook geen lange toekomst meer hebben. In opdracht van Economische Zaken is de bodem straks leeggehaald, de baten zijn verdeeld. We moeten vrezen wie dan opdraait voor de kosten van natuurherstel en meer.

Staatstoezicht

De vier omroepen hebben hun bevindingen voorgelegd aan het Staatstoezicht op de Mijnen. Dat we de delfstofwinners op hun blauwe ogen moeten geloven bij het aanleveren van correcte data en mijnbouwgegevens, is volgens Hoofd Ondergrond Wouter van der Zee voor de hand liggend. “Je wilt dat het bedrijf dat de werkzaamheden doet ook in controle is, het is aan de toezichthouder om dat weer te controleren. Het is aan de onderneming zelf om transparant te zijn maar je kunt bij slordigheid niet meteen zeggen dat er sprake is van moedwillige fraude.”

Reactie van Staatstoezicht op de Mijnen over gegevensfouten:

Reactie van SodM over gegevensfouten op nlog.nl

‘Ik deel jullie verwondering’

Het controlerend staatsorgaan vindt in een officiële reactie dat het voldoende middelen en mogelijkheden heeft om kwaliteitscontroles uit te voeren. Fouten in de databeheer worden wel gesignaleerd maar lijken niet belangrijk.
In mailwisseling met burgers wordt door een medewerker van SodM gezegd: “Ik heb me wel al eens verbaasd over de ouderwetse manier van gegevens naar nlog krijgen. Hier zitten zoveel handmatige stappen in, dat dit soort fouten onvermijdelijk zijn. Ik deel jullie verwondering daarover.”
Lees verder onder de foto
Fragment uit Email van Staatstoezicht op de Mijnen
Fragment uit Email van Staatstoezicht op de Mijnen © RTV Oost
Officieel deelt SodM de zorgen niet. “Het toezicht van SodM is risico gestuurd. Als actief controleren noodzakelijk is, dan zullen we dat doen. En dat dat de laatste jaren niet is gebeurd, komt omdat er geen reden toe was.”
Dit onderzoek is het resultaat van de samenwerking tussen de vier noordelijke regionale omroepen RTV Noord, RTV Drenthe, RTV Oost en Omrop Fryslân. Onlangs hebben de omroepen een Europese subsidie ontvangen voor het versterken van de regionale onderzoeksjournalistiek en dit is één van de resultaten.
Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via een WhatsApp-bericht: 06 - 57 03 33 33.
Lees meer:
Lees meer:
Lees meer:

Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via WhatsApp of via de mail.