nieuws

Onrust in Noordoost-Twente: grondwater verontreinigd door lekkage 220 miljoen liter sterk geconcentreerd chemisch afvalwater

Een enorme lekkage van chemisch afvalwater net over de Duitse grens in Emlichheim zorgt voor onrust in Twente. Gaswinbedrijf Wintershall DEA kwam er dit voorjaar achter dat al ruim vier jaar een enorme lekkage plaats heeft in de diepe bodem onder Emlichheim. Inmiddels is ruim 220 miljoen liter afvalwater in de bodem weggelekt.
Het gaat om de injectie van chemisch vervuild afvalwater. Een lekkende buis heeft ervoor gezorgd dat het giftige afvalwater direct het grondwater instroomt. Het Duitse ministerie van Volksgezondheid heeft gewaarschuwd voor de gevaren van grondwaterverontreiniging.
Boeren in het gebied zijn terneergeslagen en vragen zich af wat de lekkage in het grondwater betekent. De eigenaar van de gronden werd al die jaren niet op de hoogte gebracht. De Noord-Duitse omroep NDR maakte een reportage over de lekkage.

Videoanimatie over risico's van grondwaterverontreiniging:

Als grondwater verontreinigd is, kan dat grote consequenties hebben voor mens en dier in het gebied. Planten halen voeding uit het grondwater en kunnen afsterven maar ook veel diersoorten zijn voor het voortbestaan afhankelijk van schoon en drinkbaar grondwater. Zowel in Drenthe als in Twente liggen drinkwaterbeschermingsgebieden tegen de Duitse grens aan.

Afvalwater zuiveren

Ook in Twente is onrust ontstaan. In Noordoost-Twente wordt net als in Emlichheim afvalwater geïnjecteerd in leeg geproduceerde gasvelden. Deze velden liggen onder meer onder Mander, Ootmarsum, Tubbergen, Rossum en Oldenzaal. Het Nederlandse afvalwater wordt niet gezuiverd voordat het wordt geïnjecteerd, waardoor hier enorme hoeveelheden afvalwater in de bodem terecht komen.
In Duitsland wordt het water wel gezuiverd. Het schone water wordt opnieuw gebruikt in het winningsproces. Het overgebleven en dus sterk geconcentreerde chemische afvalwater wordt dan alsnog in de diepe bodem geïnjecteerd. Althans, zo zou het moeten gaan. Want de buis waardoor het chemische water naar beneden wordt gepompt is op 160 meter diepte lek geraakt waardoor het afvalwater terecht komt in kwetsbare bodemlagen.
Henk Steggink en Freddy Mensink zijn van het burgercomité Stop Afvalwater Twente. Na het nieuws over de Duitse lekkage zijn zij gaan onderzoeken wat dit betekent voor de afvalwaterinjectie in Twente. De bevindingen zijn schokkend te noemen.

Video: burgercomité op onderzoek in Emlichheim

Op onderzoek in Emlichheim

Lekkage in Twente?

Volgens Stop Afvalwater Twente is het zeer aannemelijk dat ook in Twente chemisch afvalwater in de bodem lekt. De lekkende put in Duitsland is in hetzelfde jaar is gebouwd als de putten in onder meer het Twentse Rossum. Daarnaast is de lekkende buis van dezelfde metaalsoorten en was ook de werkwijze bij het slaan van de put identiek. In Duitsland is betere beveiliging omdat de putten tot grotere diepte dubbelwandig is. “Het zou heel goed zo kunnen zijn dat we hier ook bovenop een lekkende locatie staan. Ik denk zelfs dat hier meer risico’s worden gelopen”, zo beredeneert Freddy Mensink.

Zout lost op in water

Volgens Henk Steggink kleven er grote risico’s aan de afvalwaterinjectie in Twente. Omdat het water onderweg naar het gasveld een dikke zoutlaag doorboort, bestaat het risico dat lekkend water die zoutlaag oplost. Op termijn zou dat volgens Steggink kunnen leiden tot forse bodemdaling of zelfs tot sinkholes. De risico’s zijn volgens hem groot, omdat er bovenop het gasveld Rossum honderden mensen wonen.
Staatstoezicht op de Mijnen (SodM), het controlerend orgaan voor de mijnbouw, zegt zich niet druk te maken over de Twentse afvalwaterinjectie. Ook niet nu het in Duitsland zo enorm verkeerd is gegaan. “Er zijn geen aanwijzingen dat wat daar gaande is, ook hier kan gebeuren. Wij maken ons niet druk dat er een groot risico ontstaat of een gevaar is voor de omgeving.”
Vermoedens van lekkage afvalwater aan de Tramweg in Rossum
Vermoedens van lekkage afvalwater aan de Tramweg in Rossum © RTV Oost, Oscar Siep

Werkzaamheden

Tegelijk blijkt dat SodM niet op de hoogte is van werkzaamheden die dit jaar zijn uitgevoerd bij de injectielocatie aan de Tramweg in Rossum. De Nederlandse Aardolie Maatschappij heeft van februari tot afgelopen juli onderzoek gedaan naar een opmerkelijke ontwikkeling, met name in put ROW2.
Want hoewel de druk steeds verder zou moeten toenemen naarmate je dieper in de bodem injecteert, geeft injectieput ROW2 in Rossum al een tijd helemaal geen druk meer. Het afvalwater loopt zonder hulp vanzelf de bodem in. NAM-medewerkers die op de locatie aan het werk zijn, vertellen dat de NAM nu zelfs overweegt om de pomp buiten werking te stellen.
Steggink en Mensink denken dat het afvalwater makkelijk wegloopt omdat er een grote holte is ontstaan rondom de injectiebuis. “In de beginjaren moest er wel stevig gepompt worden. Als er nu geen druk meer is, dan betekent dat dat er een holle ruimte is ontstaan. Ik denk dat er een grote caverne in de zoutlaag ligt die door het spoelen van het injectiewater steeds groter wordt. In potentie is dit levensgevaarlijk!”

Video: 'Stop Afvalwater Twente' vermoedt ook lekkage in Rossum

Geheimhouding

Omwonenden van de injectieputten aan de Tramweg in Rossum zijn ongerust over de activiteiten om de hoek. Al enige tijd worden er trillingen waargenomen in de diepe bodem. Nadat er vragen zijn gesteld bij de NAM, heeft dat bedrijf een aantal omwonenden in ruil voor een fors bedrag verleid om een contract te tekenen waarin zij geheimhouding hebben beloofd. NAM zegt dat deze werkwijze vaker wordt toegepast en helemaal niet zo bijzonder is. Burgercomité Stop Afvalwater Twente vraagt zich af waarom geheimhouding nodig is. “Of gebeuren er daar dingen die anderen beter niet te weten kunnen komen?..”
Lees verder onder de foto
Fragment uit Email van Staatstoezicht op de Mijnen
Fragment uit Email van Staatstoezicht op de Mijnen © RTV Oost

Samenstelling afvalwater

Burgercomité Stop Afvalwater Twente stelt ook grote vraagtekens bij de samenstelling van het Twentse afvalwater. Gebleken is dat SodM in de afgelopen jaren nooit heeft gecontroleerd of de inhoudelijke samenstelling van het geïnjecteerde water voldoet aan de normen. Zuiveren van afvalwater is volgens de NAM erg kostbaar en de goedkoopste manier is om dat vieze water in de diepe bodem te injecteren. Er wordt ook gezegd dat injecteren het milieu het minst belast maar volgens de beide Tukkers zou het goed kunnen zijn dat Rossum het afvoerputje van chemische rommel is geworden.
Henk Steggink: “Er staan wel gegevens in de rapporten maar het is de vraag of dat klopt en echt representatief is. Niemand die het weet behalve de NAM. Er kan van alles bij in dat water gestopt worden want zo kun je natuurlijk heel makkelijk chemisch afval kwijt zonder dat het je wat kost.”

Video: Burgercomite vermoedt lozen van extreem vies water

Burgercomité vermoedt lozen van extreem vies water in Rossum

‘We zijn daar nooit streng op’

In mailwisseling met burgers, afkomstig van een hogere medewerker van Staatstoezicht op de Mijnen wordt gezegd: “Ander productiewater wijkt in de praktijk nooit zoveel af dat wij hebben beoordeeld dat dit ongeschikt zou zijn om te injecteren. We zijn daar ook nooit erg streng op. Injecteren is een goede manier om van vies water af te komen. Alternatieven zijn lozen of zuiveren en verbranden, en dat is meer belastend voor het milieu." Bovendien is zuiveren kostbaar en drukt het de winst van de winmaatschappijen omlaag. De NAM heeft daar recent nog onderzoek naar laten doen.
Als we tijdens ons interview met SodM de vraag stellen of het water dat de grond in gaat wordt gecontroleerd, dan zegt het Hoofd Ondergrond: “Bedrijven moeten hun analyses doen en naar ons opsturen. Hier op kantoor controleren we dan wel of de cijfers logisch en consistent zijn.” Van der Zee bevestigt dat er de laatste jaren geen actieve controle op locatie heeft plaatsgevonden.

Video: Reactie van SodM op lozen vies water

Reactie van SodM over controle op vies water

Grondwaterverontreiniging

Omdat het grondwater stroomt in de richting van Drenthe, kan deze provincie op termijn te maken krijgen met de gevolgen van de grondwaterverontreiniging. De provincie Drenthe is door het Duitse ministerie op de hoogte gebracht van de risico's. Eerder meldde het gemeentebestuur van Emlichheim dat het grondwater niet richting Nederland zou komen.

Openheid van zaken

Stop Afvalwater Twente wil dat op korte termijn duidelijk wordt gemaakt wat er aan de hand is met de put in Rossum. Het burgercomité verwacht van het SodM dat openheid van zaken wordt gegeven over de hoeveelheid en aantallen chemische stoffen die worden geïnjecteerd. Ze vinden dat onderzocht moet worden wat de effecten van die stoffen kunnen zijn op natuur en milieu.
Stop Afvalwater Twente pleit al jaren voor het zuiveren van afvalwater, voordat het de bodem in gaat. Hoewel zuiveren in Duitsland en andere landen al jaren wordt toegepast, kwam de NAM begin deze maand opnieuw met een rapport waarin staat dat zuiveren nog steeds te duur is. Het burgercomité wil dat het bedrijf zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid neemt en vraagt de politiek in te grijpen.
Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via een WhatsApp-bericht: 06 - 57 03 33 33.
Lees meer:

Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via WhatsApp of via de mail.