Stichting Historieherstel onderzoekt onbekend vierde werkkamp in Staphorst

Er wordt altijd gesproken over drie kampen in de gemeente Staphorst: Conrad, Beugelen en Het Wiede Gat. Maar er was er dus nóg één, kennis die is weggezakt in het lokale geheugen. Ook de naam – als het al een naam had – is niet bekend.

De Stichting Historieherstel 2017 wil nu onderzoek doen. De stichting (her)bouwt momenteel op middeleeuwse wijze een oude klokkenstoel die tot 1752 bij de voorloper van de huidige Grote Kerk op het erf stond. Deze locatie, net buiten het dorp aan de Olde Kerkhofsweg, grenst aan de plek waar het oude werkkamp moet hebben gestaan. Dat is de reden dat de stichting de zaak nu gaat onderzoeken.

Hoe groot het kamp was, is niet bekend. Maar dat het om enige tientallen werkmannen ging, is wel duidelijk. "Wellicht kunnen we in de grond nog wat terugvinden uit die tijd", zegt Fré Spijk van de stichting.

Kamp Conrad in Rouveen, Het Wiede Gat aan de Spoordijk in Staphorst en Beugelen, richting Halfweg, zijn bekende kampen. Gebouwd in de crisisjaren voor de werkverschaffing. Later zaten er 344 Joodse mannen - waarvan zes de oorlog overleefden - en weer later Molukkers. In het vierde kamp zaten waarschijnlijk geen Joden, wellicht ook de reden dat het bestaan ervan is weggezakt.

Klaas Hofstede uit Staphorst en Gerrit Stegeman uit Rouveen, beiden in de tachtig, weten het nog. "Het was volgens mij van de Nederlandse Arbeidsdienst, een club die in opdracht van de Duitsers mensen aan het werk zette", zegt Stegeman. Volgens Hofstede stond het kamp er ook al vóór de oorlog en was het tijdens de crisis in functie voor de werkverschaffing. Maar hoe het precies zat, weten de heren niet meer.

Gert Jan Westhoff, die een boek schreef over de drie Staphorster Jodenkampen, weet er ook weinig van. En ook Willem Kappe van de Historische Vereniging Staphorst moet details schuldig blijven, hoewel het bestaan van het kamp hem niet vreemd voorkomt.

De Nederlandse Arbeidsdienst had als doel het Nederlandse volk op te voeden in het Nationaalsocialistische gedachtegoed. In 1941 kreeg elke man een oproep om in dienst te gaan. Eerst vrijwillig, maar dat leverde weinig reacties op. Hierna werd deelname verplicht en doken veel mannen onder. Het werk waarvoor ze werden opgeroepen bestond voornamelijk uit landbouwwerkzaamheden en ontginningen. De kampen waren op militaire leest geschoeid: de mannen marcheerden met schoppen in plaats van met wapens. 'Ick dien' was de slogan.

Het lijkt erop dat het vergeten kamp niet zo’n stringent karakter had als de andere drie kampen. Mogelijk werden de werkmannen ingezet bij de realisatie van de Rijksweg eind jaren dertig, met daarbij de beroemde Staphorster variant. De huidige A28 werd in 1940 gebouwd, de Duitsers waren de eerste die eroverheen reden. Een van de barakken van het kamp zou in 1945 zijn gebruikt als noodhotel nadat hotel Waanders in april 1945 in brand was geschoten, zo gaat het verhaal.

Mensen die informatie hebben over het vierde kamp wordt verzocht contact op te nemen met de Stichting Historieherstel 2017: www.historieherstelstaphorst.nl