Nieuws

Kamerleden willen structurele oplossing voor opgeheven sekte-meldpunt

Er moet een structurele oplossing komen voor het opgeheven meldpunt Sektesignaal.nl. Dat vinden Tweede Kamerleden Jeroen van Wijngaarden (VVD) en Michiel van Nispen (SP). Zij dringen daarom nu bij minister Grapperhaus aan op een alternatief. Juist op het moment dat het aantal klachten over dubieuze religieuze groeperingen naar recordhoogte is gestegen, is dit meldpunt namelijk opgeheven.
De parlementariërs reageren daarmee op de reportage van afgelopen zaterdag bij RTV Oost over de Overijsselse Hannelore. Zij maakte als kind jarenlang deel uit van de 'Gemeente Gods', de beruchte sekte van de inmiddels overleden leider Sipke Vrieswijk alias De Profeet. RTV Oost zendt dinsdagavond een uitgebreide tv-documentaire uit over het bizarre levensverhaal van Hannelore.
Ons land telt op dit moment naar schatting tachtig sektes met in totaal zo'n tienduizend volgelingen. De Kamerleden Van Wijngaarden en Van Nispen trekken met collega-parlementariërs Kuiken (PvdA) en Van Toorenburg (CDA) samen op in de strijd tegen misstanden binnen sektarische groeperingen. Zij willen dat er een alternatief voor het opgeheven sekte-meldpunt in het leven wordt geroepen. Er lijkt sprake van een politieke meerderheid voor hun voorstel.
Meldpunt
Het meldpunt Sektesignaal is eind 2012 speciaal in het leven geroepen voor klachten over misstanden in sektarische groeperingen. Opvallend detail: gemiddeld kwamen hier zo'n zestig tot tachtig meldingen per jaar binnen. Maar vanaf 2018 zette zich plots een stijgende trend in, met als trieste dieptepunt vorig jaar toen dit aantal verder door steeg naar ruim honderd meldingen: een absoluut record.
Nadat de subsidiekraan echter werd dichtgedraaid, is Sektesignaal per 1 januari dit jaar opgeheven.

Einde der Tijden

Sektes lijken echter momenteel weer actueler dan ooit. Onder meer nu Hannelore sinds dit weekeinde volop in het nieuws is. Vorig jaar nog werd een gezin uit een boerderij in Ruinerwold gehaald, waarvan de vader een eigen religieuze beweging was begonnen. Dit gezin woonde eerder in het Overijsselse Hasselt en Zwartsluis.
In een grijs verleden waren in Overijssel meerdere sektes actief, waaronder de Noorse Broeders. Maar ook het Efraïm Genootschap, waarvan leider Heinrich het Einde der Tijden predikte.
Tekst gaat verder onder kader
Onderzoek door auteur Frank Krake, die het boek 'Hannelore, het meisje uit de sekte' schreef, leverde een lijst op met kenmerken van sektarische bewegingen:
1. Eén charismatische en allesbepalende leider
2. Isolatie: banden familie en vrienden worden doorgesneden
3. Wij/zij denken: boze buitenwereld/zij begrijpen ons niet
4. Afnemen identiteit/aannemen andere naam
5. Buitenproportioneel straffen en vervolgens weer belonen
6. Afzondering van de gemeenschap t.ov. de buitenwereld
7. Creëren slaaptekort en/of omdraaien dag/nachtritme
8. (Te) weinig eten en drinken
9. Verplicht afstaan grote sommen geld
10. Arbeidsuitbuiting: veel voor niets moeten werken
11. Je bent met ons of tegen ons. Geen middenweg.
12. Geen kritiek of eigen mening mogen hebben
13. ‘Love bombing’ nieuwe leden
14. Ongepaste seksuele omgangsnormen
Diepgravend onderzoek
De Hengelose auteur Frank Krake deed een jaar lang diepgravend onderzoek naar sektes in Nederland. Aanleiding vormde zijn boek Hannelore, het meisje uit de sekte, dat later deze week verschijnt.
Dubieuze praktijken
Afgaande op de cijfers van Sektesignaal.nl blijkt dat Hannelore's verhaal, maar ook dat van het 'kluizenaarsgezin' in Ruinerwold niet op zichzelf staan. In het laatst gehouden onderzoek naar misstanden binnen Nederlandse sektes (rapport 'Warm bad, koude douche', 2013) wordt meer dan de helft van de gevonden groeperingen in verband gebracht met strafbare feiten.
In 46 van de 84 religieuze groeperingen zouden zich dubieuze praktijken voordoen. Daarbij gaat het onder meer om seksueel misbruik van zowel kinderen als volwassenen. Het merendeel van de sektes blijkt overigens Oost-Nederland als uitvalsbasis te hebben.
Ongelukkig moment
Dat het sekte-meldpunt nu is opgeheven, komt volgens VVD-Kamerlid Jeroen van Wijngaarden en SP'er Michiel van Nispen op een uiterst ongelukkig moment. Immers, vorig jaar was sprake van een recordaantal klachten.
Eerder al stelden de parlementariërs Van Wijngaarden, Van Nispen, Kuiken en Van Toorenburg Kamervragen aan minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) over het opheffen van het meldpunt. De bewindsman hield echter voet bij stuk.
Specialistisch recherchewerk
Toekomstige meldingen moeten voortaan bij de politie worden gedaan, waarna de wijkagent zich erover buigt. Een aanpak waarbij Van Wijngaarden kritische kanttekeningen plaatst. "Het herkennen van sektes en het rechercheren ernaar is uiterst specialistisch werk. Dat moet je niet aan een wijkagent overlaten."
SP'er Van Nispen is het met zijn collega-parlementariër eens: "De minister zegt nu dat de politie de functie van Sektesignaal gaat overnemen, maar dat gaat natuurlijk niet zo gemakkelijk. Het gaat immers om hele specialistische kennis en bovendien weten we dat de politie grote capaciteitsproblemen heeft."
Gehersenspoeld
In de praktijk houdt dat in dat de politie prioriteiten moet stellen, waardoor het gevaar dreigt dat klachten over sektes blijven liggen. "Bovendien is een misstand niet meteen per definitie een strafbaar feit. Sterker, juist bij sektes is het vaak lastig om vast te kunnen stellen dat er sprake is van een mogelijk delict", aldus Van Wijngaarden.
Minderjarigen kunnen soms uit religieuze groeperingen worden 'bevrijd' wanneer er sprake is van kindermishandeling. Maar met name bij volwassen sekteleden ligt dit juridisch vaak uiterst gecompliceerd. Zij verblijven immers meestal uit vrije wil in een sektarisch gezelschap, doordat de sekteleden bijvoorbeeld gehersenspoeld zijn.

Onder de radar

Kamerlid Van Nispen: "De SP heeft zich altijd ingezet om Sektesignaal te behouden. Het is een heel onverstandig en slecht onderbouwd besluit van de minister om dit meldpunt op te heffen."
Permanente oplossing
Van Wijngaarden zegt op korte termijn bij de minister aan te gaan dringen op een permanente oplossing: "Een landelijk protocol bijvoorbeeld. Met online-informatie, zeg maar tips and tricks, voor zowel sekteleden die eruit willen stappen als familie of vrienden die zich zorgen maken. Nee, ik pleit niet voor een speciaal politieteam. Zover wil ik daarin niet gaan. Hoe het precies moet, dat laat ik graag aan de minister over. Hij is degene die het meldpunt heeft opgedoekt en er niets voor in de plaats heeft laten komen."
Van Nispen: "Wat mij betreft moet de minister garanderen hoe hij er precies voor gaat zorgen dat slachtoffers van sektes en hun familieleden geholpen gaan worden. Er moet voldoende geld beschikbaar komen om signalen over sektes serieus en grondig te onderzoeken en slachtoffers adequaat te ondersteunen."
Omdat het CDA en de PvdA ook op deze lijn zitten, rekenen de parlementariërs op een politieke meerderheid. Van Wijngaarden: "Deze problematiek spreekt Kamerbreed tot de verbeelding."

Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via WhatsApp of via de mail.