Zwolse energietransitie verloopt stroperig, grote wijkprojecten komen moeilijk op gang

De gemeente onderkent het probleem. Deskundigen en pioniers moeten aangeven hoe de gemeente ervoor kan zorgen dat ieder huishouden in de provinciehoofdstad mee kan doen aan plannen voor de realisatie van duurzame energiebronnen.

Wethouder Monique Schuttenbeld (GroenLinks) wil voorkomen dat mensen in Zwolle te maken krijgen met 'energiearmoede'. De Zwolse energietransitie, met als doelstelling om in 2050 energie-neutraal te zijn, raakt uiteindelijk alle inwoners van de stad. Wanneer precies is nog niet duidelijk, want de grootschalige ombouw van Zwolse wijken is door gebrek aan geld en initiatief nog steeds niet goed op stoom.

Vast staat dat de betaalbaarheid van de energierekening de belangrijkste factor is om de grootschalige energietransitie binnen nu en dertig jaar te laten slagen. Ieder huishouden moet er aan mee kunnen doen, zonder in financiële problemen te raken.

Dat is een grote uitdaging, want uit onderzoek is gebleken dat zo'n vijftien procent van alle huishoudens in Zwolle de energierekening op dit moment niet of nauwelijks kan betalen. Dat komt neer op een kleine tienduizend huishoudens. De verwachting is dat dit aantal in 2030 is gestegen naar achttien procent. Om die groep toch mee te kunnen laten doen, zijn ondersteunende maatregelen van gemeente en sociale partners noodzakelijk.

"Een grote groep Zwollenaren heeft amper geld om de gasrekening te betalen. Ze zitten soms met drie truien dik in de woonkamer om warm te blijven", zegt Kirsten Notten van het duurzame wijkinitiatief '50 Tinten Groen Assendorp'. "Die mensen hebben helemaal geen geld om mee te doen, vallen buiten de boot bij het toekennen van subsidies en leningen. Ik vind dat de Rijksoverheid voor deze groep financieel moet bijspringen om te investeren in huizen."

De gemeente Zwolle kan volgens de initiatiefnemers actiever helpen. Bijvoorbeeld door het beschikbaar stellen van leningen voor duurzame maatregelen, waardoor het investeringsrisico in eerste instantie bij de gemeente ligt en niet bij de particuliere woningbezitters.

Ook kan de gemeente samen met sociale partners intensiever inzetten op armoedebestrijding en meer aandacht geven aan het informeren en stimuleren van particuliere energiebesparingsplannen. "We moeten zeker meer doen aan voorlichting", zegt wethouder Schuttenbeld. "Concrete voorbeelden realiseren waar mensen zien wat er op het gebied van duurzame energie mogelijk is en wat dat (financieel) voor hun persoonlijke situatie kan betekenen."  

Ondertussen lopen een aantal grote wijkinitiatieven vast. Een voorbeeld daarvan is het plan van wijkvereniging Berkum om in 2025 als eerste wijk helemaal energieneutraal te zijn. De wijk Berkum wil met alle woningen van het gas af en heeft met die aanpak de ambitie om een landelijk voorbeeld project te worden voor andere wijken in Nederland.

Het plan ligt er al een tijdje, maar het geld om het wijkproject verder uit te rollen als proefproject laat al meer dan twee jaar op zich wachten. "Om als landelijk voorbeeld te dienen hebben we drie ton nodig om alle proces- en ontwikkelkosten te kunnen financieren", vertelt John Vullers van de wijkvereniging Berkum. "Dat geld is er niet en dus hapert de voortgang. De inwoners van de wijk zijn enthousiast, maar de initiatieven vallen stil door gebrek aan duidelijkheid."

"Mensen willen weten waar ze aan toe zijn. Wat krijgen ze terug voor de investeringen in hun huizen? Ze willen een duidelijke wijk gerichte aanpak en een gedegen kosten-baten-analyse voordat ze instappen. Die hebben we nog steeds niet", vertelt projectleider Timo Veen.

Iets waarover ook de gemeente Zwolle zich zorgen maakt. Reden dat de gemeente aan de bel heeft getrokken. Dit kwartaal krijgt Zwolle 850.000 euro van het ministerie van Binnenlandse Zaken om drie grote energiebesparende projecten in de stad verder op weg te helpen. 'Berkum Energieneutraal' is er daar één van. De andere twee zijn '50 Tinten Groen Assendorp' en 'WijBedrijf Dieze'.

"Met dit geld kunnen deze wijkinitiatieven verder", zegt wethouder Schuttenbeld. "Het geld is bedoeld voor maatregelen en tips om de wijken te verduurzamen, om gezamenlijk geld te besparen en elkaar te helpen bij de noodzakelijke energietransitie."

Op de vraag of de wethouder tevreden is over de voortgang van de energietransitie in Zwolle, antwoordt Schuttenbeld: "Zeker. We hebben nog tijd, om precies te zijn dertig jaar, om de doelstellingen te halen. De sleutel is om het stap voor stap te doen en daar zijn we in Zwolle volop mee bezig."