nieuws

Kampen in oorlogstijd: theatergroep brengt eerbetoon aan Joodse Sientje

De foto van Sientje die na de oorlog in de woonkamer van Gerrit Jan en Aaltje bleef staan
De foto van Sientje die na de oorlog in de woonkamer van Gerrit Jan en Aaltje bleef staan © Joop van Dijk
In Overijssel wordt de komende twee maanden stilgestaan bij 75 jaar vrijheid. Theatergroep de Kleine Komedie uit Kampen doet dat met een waargebeurd verhaal; dat van de Amsterdamse Sientje Elzas. Een 14-jarig Joods meisje dat als onderduiker terecht komt bij een kinderloos echtpaar in de Oranjewijk. 
Het is een verhaal zonder happy end. Toch wilde het theatergezelschap juist dit verhaal opvoeren. "Het kwam toevallig op ons pad. Laurens Hooisma, de Tweede Wereldoorlog-kenner van Kampen, gaf ons veel informatie en het verhaal van Sientje sprak ons erg aan", aldus Emile van Loon. Samen met Bert Vreugdenhil regisseert hij Sientje Elzas, Kampen in Oorlogstijd.
tekst gaat verder onder de video
Het verhaal van de Joodse Sientje wordt in Kampen naar het toneel gebracht

Sientje Martha Elzas

In april 1943 komt Sientje bij Gerrit Jan en Aaltje van der Klip terecht. Een risicovolle beslissing van het echtpaar, maar maandenlang gaat het goed met Sientje, die in Kampen verder leeft onder de schuilnaam Jopie Smit. "Ze liep hier gewoon in de buurt rond en had ook een vriendinnetje", vertelt amateurhistoricus Laurens Hooisma. 
Toch gaat het mis. "Sientje deed boodschappen voor mevrouw Van der Klip bij de manufacturenwinkel van Willem Vrooland", aldus Hooisma. Vrooland wist dus dat in het huis aan de Willem de Zwijgerstraat 25 een Joods meisje zat. In zijn naïviteit vertelt hij dat aan zijn zwager Johannes Asuwerus Sieffers. Wat Vrooland niet wist, is dat zijn zwager gedwongen werd te werken als verrader voor de Kamper politie.

Verraden

Op 11 januari 1944 vallen agenten de woning in de Oranjewijk binnen. Het echtpaar ontkent een Joods meisje in huis te hebben. Sientje is op dat moment niet thuis, maar de politie blijft wachten tot ze terugkomt. Ze wordt opgepakt en de volgende dag op transport gezet naar Kamp Westerbork. Twee weken later zit Sientje in de trein naar Polen. Na een reis van drie dagen wordt ze vrijwel direct na aankomst in de gaskamer van Auschwitz vermoord. 
Het struikelsteentje van Sientje voor het huis aan de Willem de Zwijgerstraat
Het struikelsteentje van Sientje voor het huis aan de Willem de Zwijgerstraat © RTV Oost
"De familie Van der Klip is veel van Sientje gaan houden", vertelt Vreugdenhil. "Aaltje was volledig in paniek toen Sientje werd weggehaald." Van Loon vult hem aan: "Het meisje voelde zich zo veilig in de buurt. Er zat zelfs een NSB-gezin om de hoek, maar iedereen vertrouwde op de loyaliteit van de buurt. En dan gaat het toch mis. Als een donderslag bij heldere hemel."

Kleine Komedie

Elke dinsdagavond repeteert theatergroep de Kleine Komedie om het treurige verhaal van Sientje eer aan te doen. Op 7 maart wordt het eenmalig opgevoerd in de Stadsgehoorzaal in Kampen. De triestheid moet volgens Van Loon overkomen bij de bezoeker. 
"Toen Sientje een maand in Kampen zat, werden haar ouders vergast. Zonder dat ze dat wist. Heel lang dacht ze 'na de oorlog ga ik verder met m'n leventje', maar dat gebeurde helemaal niet." 
Aaltje en Gerrit Jan van der Klip
Aaltje en Gerrit Jan van der Klip © RTV Oost
Maar het toneelstuk is niet alleen een eerbetoon aan Sientje. Het is volgens Vreugdenhil ook een ode aan de heldhaftigheid van de familie Van der Klip en alle andere verzetsstrijders. "Iedereen die een Joodse onderduiker in huis nam, was een held."
Wil je weten wat er in Overijssel gebeurt tijdens het lustrumjaar? Ga naar onze vrijheidspagina voor verhalen over oorlog en bevrijding updates, of check Overijssel Viert Vrijheid voor evenementen en andere activiteiten.

Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via WhatsApp of via de mail.