Molukse kindergraven verhalen over de leefomstandigheden in kamp Vossenbosch

"Ja, je vraagt je af, waar ligt ze. Er was geen steen, geen naam, niets". Het zat Selfi dwars. Want ze ging wel naar de begraafplaats om het graf van haar verongelukte oudste zus Martha te bezoeken. "Dan loop je daar een beetje rond, op zoek naar de ander."

Op de begraafplaats is een vak waar opvallend veel Molukse kindergraven te vinden zijn. Het zijn graven uit de jaren vijftig en begin jaren zestig. De kinderen woonden met hun ouders in kamp Vossenbosch, buiten Wierden. De familie Oemar woonde er met zes kinderen. Selfi: "We sliepen in barakken. Het was er koud en vochtig. Veel kinderen zijn er overleden, maar er werd niet over gesproken."

Haar zwager Laurens Bonthuis hoorde de verhalen over de leefomstandigheden in kamp Vossenbosch. "Die waren erbarmelijk. Het was voor de mensen meer overleven dan leven." Het was er slecht gesteld met de hygiëne, vertelt Selfi: "Je zag er ratten. Muizen. Kakkerlakken." Ze herinnert zich ook dat er ijspegels aan het dak hingen. "Het was er bar en bar koud". Veel ouderen werden met tbc opgenomen in een sanatorium.

De barre leefomstandigheden in Molukse woonoorden zoals Vossenbosch en Lunetten bij Vught waren zelden onderwerp van gesprek bij de oudere Molukkers, vertelt Bonthuis: "Men sprak liever over de verbondenheid die ze hadden met elkaar. En buiten het kamp was het goed." Ook over de tragische sterfgevallen werd niet gepraat. "Dat was in de taboesfeer. Dat er nu over gesproken wordt vind ik een goede zaak. De mensen zijn meer open geworden, nu kunnen ze er over praten."

Theo Pigge, vice voorzitter van de Historische Kring Wierden beaamt de barre woonomstandigheden. "Het kamp Vossenbosch is gebouwd aan het begin van de Tweede Wereldoorlog, in het kader van de arbeidsdienst. De barakken waren niet bedoeld om er permanent in te wonen. Het waren enkelwandige barakken, met veel schimmel en vocht. Er waren wel sanitaire voorzieningen maar die waren ver en ver beneden de maat."

De Molukkers kwamen uit de tropen en hadden geen ervaring met winterse omstandigheden. Extra dekens en kachels kwamen er niet. De ouders moesten rondkomen van een zakgeld van drie gulden per week. Als er een kind overleed was er vaak gewoon geen geld voor een grafsteen.

Begin jaren zeventig verhuisden de Molukkers naar een eigen woonwijk in Wierden. In mei wordt er een gedenkteken geplaatst op het voormalige woonoord en verschijnt er een boek.

De Historische Kring Wierden was al bezig met een plan van aanpak voor de oude begraafplaats. "Maar van het een kwam het ander", vertelt Pigge. "We stuitten op de Molukse graven. Inmiddels hebben we een lijst opgesteld van 31 kinderen die hier tussen 1953 en 1965 zijn begraven. Daar waren heel veel levenloos geboren kinderen bij." Pigge benadrukt dat de lijst nog niet compleet is.

Dankzij het onderzoek van de Historische Kring weet de familie Oemar nu waar het graf van Selfina Maria te vinden is. Maandag legde de familie Oemar een krans bij het graf. Selfi: "En er komt ook een steen."

De gemeente Wierden maakt een lijst met graven die voor de toekomst bewaard moeten blijven en waarvoor geen grafrechten meer hoeft te worden betaald. Op de lijst komen namen van markante Wierdenaren, veteranen en Knil-militairen. Ook Molukse kindergraven kunnen er voor worden aangemeld