Nieuws
De worsteling van verpleeghuizen: meld je het aantal doden wel of niet?
De alarmbellen rinkelen op de redactie als we een tip binnenkrijgen van wat een zeer betrouwbare bron lijkt. De bron vertelt dat twaalf bewoners van een verpleeghuis in Wijhe in korte tijd zijn overleden aan de gevolgen van het coronavirus. We zitten vlak voor het paasweekend. Snel handelen is gewenst, dus komen we direct in actie. Eerst controleren of het klopt.
Geschreven door: Gerben Oost
We bellen het betreffende verpleeghuis: is het waar wat er wordt beweerd? Een simpele vraag, maar het antwoord blijkt afhoudend en we worden niets wijzer. Iets waar we vaker tegenaan lopen bij verpleeghuizen in coronatijd, terwijl andere verpleeghuizen juist weer transparant zijn. Hoe kan dat?
Het verzorgingshuis in Wijhe dat we bellen is onderdeel van een grotere instelling. Een woordvoerster van deze overkoepelende organisatie staat ons te woord. Antwoord op onze vraag krijgen we echter niet. De organisatie, waartoe het Wijhese verpleeghuis behoort, heeft afgesproken met andere verpleeg- en verzorgingsinstellingen (VVT) binnen de Veiligheidsregio IJsselland enigszins terughoudend te zijn met het naar buiten brengen van informatie over afzonderlijke locaties.
Verhaal onbekend
Gezien het mogelijk hoge aantal overledenen en de eventuele gevolgen voor de gemeenschap, laten we het er niet bij zitten. We bellen met de afdeling communicatie van gemeente Olst-Wijhe. De woordvoerster hier kent de aantallen niet. Het gesprek lijkt op niets uit te lopen. Later horen we dat dit niet zo is.
Nadat het contact is verbroken, informeert de woordvoerster burgemeester Ton Strien over ons telefoontje. De burgemeester wil weten wat er aan de hand is en belt zelf met het verzorgingshuis. Hij hoort, vermoedelijk tot zijn opluchting, dat van twaalf overleden bewoners geen sprake is.
Het ware verhaal
De woordvoerster van Olst-Wijhe belt ons terug met het verzoek of wij nog eens willen bellen met het verpleeghuis. Dat doen we en dan horen we het ware verhaal. Er is inderdaad een aantal bewoners van het verpleeghuis overleden. Mogelijk aan de gevolgen van het coronavirus. Het gaat niet om twaalf bewoners in korte tijd, maar om vijf bewoners over een periode van enkele weken.
Veel informatie
De hele gang van zaken zet ons aan het denken. Via het RIVM en de GGD's krijgen we als regionale redactie veel informatie over het coronavirus. We horen hoeveel mensen er landelijk zijn besmet en hoeveel mensen er zijn overleden aan de gevolgen van het virus. Maar hoe dichter bij huis, hoe minder specifieke informatie beschikbaar lijkt te zijn.
Deskundigen vertellen ons dat ouderen boven de 70 extra kwetsbaar zijn als ze zijn besmet met het virus. Is het raar dat we in het geval van de tip over het verpleeghuis in Wijhe heel veel moeite moeten doen om antwoord te krijgen op onze vraag? Juist daar waar veel van onze kwetsbare ouderen wonen, krijgen we geen gehoor.
Transparantie
Als omroep pleiten we voor transparantie. Informatie is om te delen, geruchten om te ontkrachten. We willen onze kijkers en luisteraars en de mensen die ons online volgen het eerlijke verhaal vertellen. Dat kunnen we alleen doen als we goed zijn geïnformeerd. Aan de andere kant begrijpen we ook dat verzorgings- en verpleeghuizen terughoudend zijn met het verstrekken van informatie over ziekte en overlijden.
"Lastige spagaat"
De Zwolse burgemeester Peter Snijders, tevens voorzitter van de Veiligheidsregio IJssellland, begrijpt de spagaat van de verpleeg- en zorginstellingen (VVT) in zijn regio. Hij pleit voor transparantie, maar waardeert het dat de sector zorgvuldig omgaat bij het naar buiten brengen van informatie. "De dood is in verpleeghuizen altijd aanwezig. De vraag is ook, in hoeverre het coronavirus de doodsoorzaak is geweest. Dat is lang niet altijd duidelijk. De mensen hebben al veel onder de leden."
Reactie Frank Kodden, bestuurder bij Driezorg Zwolle: "We zijn wel degelijk transparant. Cliënten, familie en direct omwonenden zijn geïnformeerd in geval van een besmetting. We respecteren de privacy van cliënten en volgen daarin de lijn die we altijd volgen. De communicatie loopt via de zorgprofessional die contacten heeft met de cliënt en familie. En we melden bewezen besmettingen in onze huizen en overlijdens ten gevolge van het coronavirus aan de GGD en het RIVM.
Snijders: "De sector is het ook niet gewend om dit soort vragen richting de media te beantwoorden", zegt hij. "Een situatie als deze is er niet eerder geweest. Eerst lag de focus van de media vol op de ziekenhuizen. Die verplaatste zich plotseling naar de verpleeghuizen. In deze crisis gaat alles heel snel. Dit overkomt de verpleeghuizen. Ik zie dat de sector een groeiproces doormaakt. Dat ze zich beraadt hoe hiermee om te gaan."
Reactie Frank Kodden, bestuurder Driezorg Zwolle: "We zitten als samenleving midden in een leerproces. Dit is een situatie van een omvang zoals we die nog niet hebben meegemaakt. We hebben als VVT in de regio ons gehouden aan de privacyrichtlijnen en hebben daarmee naar ons inzicht ook bewoners en hun familie beschermd en rust gegeven in soms spannende en zware tijden. Natuurlijk zijn we niet doof voor vragen van familie, media en de samenleving wanneer het gaat om openheid. We zijn continue in gesprek met onze Centrale Cliëntenraad hierover. We versturen elke twee weken aan alle bewoners en mantelzorgers (naast de individuele contacten) een nieuwsbrief. Zo houden we iedereen op de hoogte."
Het waarborgen van de privacy van de individuele bewoners moet volgens Snijders altijd voorop staan. "Communiceren over sterftecijfers is altijd lastig. Dat ligt gevoelig en emotioneel, onder andere bij het personeel dat keihard werkt en het beste wil voor de bewoners." Snijders ziet ook dat de samenleving behoefte heeft aan informatie. Dat men wil weten wat er achter de gesloten deuren van de verpleeg- en verzorgingshuizen gebeurt.
Om die reden gaat een delegatie van de elf burgemeesters van de Veiligheidsregio IJsselland binnenkort in gesprek met de VVT-instellingen. "We gaan met elkaar het gesprek aan of en hoe wij de instellingen kunnen helpen. Wat vraagt de samenleving van hen, wat willen de media weten? Daar gaan we het over hebben."
Twentse instellingen
In Twente lopen ze wat betreft het gezamenlijk uitbrengen van informatie iets voorop. Gisteren brachten verschillende Twentse zorginstellingen in de ouderenzorg cijfers naar buiten. Daaruit bleek dat inmiddels 34 bewoners zijn overleden aan de gevolgen van het virus. Zij verplegen, verzorgen en begeleiden samen 24.500 bewoners. Van de 17.000 medewerkers bleken 155 mensen het coronavirus te hebben.
"We vonden het toch belangrijk een regionaal beeld te geven", zegt Aline Poolen. Zij is bestuurder van Zorgaccent en spreekt namens de Twentse instellingen. "We wilden daarmee vooral de onrust wegnemen die landelijk was ontstaan over verpleeghuizen." Poolen doelt op de media-aandacht richting een van de Rotterdamse verpleeghuizen waar in korte tijd een groot aantal bewoners van een afdeling stierf aan de gevolgen van het coronavirus.
"Met onze cijfers laten we een regionaal beeld zien van hoe de situatie in onze huizen is." Poolen merkte ook een groeiende behoefte aan die informatie. "Wij stonden daar altijd voor open, maar we waren in het begin erg druk met de interne communicatie. Als zorginstellingen waren we druk met het informeren van ons personeel, de bewoners, de vrijwilligers en uiteraard familie en kennissen van onze cliënten."
Reactie Frank Kodden, bestuurder Driezorg Zwolle: "Ik zie wat in deze vorm. Dat is ook een onderwerp van gesprek tijdens het overleg met de Veiligheidsregio en de GGD. De GGD heeft hierin de leidende rol volgens ons. We geloven daarin namelijk dat het niet alleen moet gaan over aantallen in de VVT, maar ook over mensen thuis. In onze huizen wonen slechts een klein deel van de kwetsbare ouderen. Laten we dat niet vergeten."
Geen wekelijkse update
Het is volgens Poolen niet de bedoeling dat de zorginstellingen wekelijks met een update komen. Poolen: "Wij treden opnieuw naar buiten als daar aanleiding voor is, bijvoorbeeld als het beeld binnen de huizen erg verandert. De omstandigheden in onze verpleeghuizen zijn heel anders dan de meeste mensen weten. Bewoners wonen echt als een gezin samen op een afdeling. In elk gezin zijn soms mensen ziek, ook bij ons. En wij hebben te maken met kwetsbare mensen, die niet allemaal begrijpen wat er om hen heen gebeurt. Die soms een medewerker spontaan knuffelen en veelal niet onthouden dat het advies is om in hun elleboog te niezen."
Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via een WhatsApp-bericht: 06 - 57 03 33 33.
