NAM krijgt buizenvretende bacterie niet onder controle en investeert in nieuw materiaal

Vorig jaar werden ook al werkzaamheden verricht aan de buizen en apparatuur op de NAM-locatie aan de Tramweg. In drie putlocaties in Rossum wordt daar normaal gesproken afvalwater in de bodem gepompt. Het gaat om ROW-2, ROW-4 en ROW-5.

De Nederlandse Aardolie Maatschappij probeerde met een speciale coating de flensverbindingen en buizen van die putten inwendig te beschermen tegen verdere aantasting.

Op veel winlocaties, maar zeker ook daar waar chemisch vervuild afvalwater terug in de bodem wordt gepompt, hebben oliemaatschappijen te maken met de verwoestende werking van sulfaatreducerende bacteriën. Die bacteriën gedijen goed in de warme omstandigheden en bij stilstaand water in verbindingen in het leidingwerk.

Het afvalwater in de leidingen bevat naast diverse chemicaliën ook een behoorlijk hoog gehalte aan zwavel of zwavelverbindingen. De bacteriën leven op die sulfaten en vreten zich vast in de wand van leidingen, waardoor de wanddikte plaatselijk ernstig is afgenomen. Hoe dunner de wanddikte van de buizen, hoe groter de kans op lekkage van oliën en chemicaliën in de bodem. 

In rapporten van voorgaande jaren is te zien dat de wanddikte van sommige putbuizen diep in de bodem al met de helft is geslonken.

Vorig jaar probeerde de NAM de buisverbindingen met een speciale twee-componentencoating te beschermen tegen bacterievorming. Nu blijkt dat dat niet afdoende was. NAM meet regelmatig de wanddiktes van de buizen en apparatuur van de installaties. Ondanks diverse verzoeken van RTV Oost wil de NAM die wanddikterapporten echter niet vrijgeven. Rapporten uit voorgaande jaren laten zien dat de wanddikte op sommige plekken al met de helft is geslonken.

Omdat de oliemaatschappij de problemen met de sulfaatreducerende bacterie niet weet in te dammen, nemen de risico's op grote en onherstelbare milieuschade verder toe. Sulfaatreducerende bacteriën zorgen in de olie- en gaswinning over de hele wereld voor een probleem waar alle maatschappijen mee worstelen. De NAM had er in 2015 onder meer al mee te maken. Toen ging het om de transportleiding vanuit de Drentse oliewinning naar de injectievelden in Twente. NAM investeerde miljoenen in een nieuwe leiding, die in de oude leiding werd aangebracht. 

Nu blijkt dat de sulfaatreducerende bacteriën ook op de injectielocaties zelf voor grote problemen zorgen. De coating die vorig jaar op het leidingwerk in Rossum werd aangebracht beschermt onvoldoende.

Uit onderzoek door de NAM zelf is gebleken dat de corrosie optreedt aan koolstofstalen buizen, verbindingen en andere materialen. De maatschappij wil die koolstofstalen materialen voor zover noodzakelijk nu vervangen door resistente materialen die wel bestand zijn tegen het bacteriële proces.

Minister Wiebes van Economische Zaken zegt op Kamervragen van GroenLinks dat er periodieke inspecties zullen worden uitgevoerd naar de wanddikte, zolang de buizen niet zijn vervangen. In het antwoord van minister Wiebes staat dat het regulier preventief onderhoud betreft en dat het alleen gaat om de bovengrondse installatie. De stichting Stop Afvalwater Twente heeft moeite om dat te geloven.

"Resistente materialen? Wat zijn dat dan? Roestvrij staal is ook niet bestand tegen zwavel", zegt een verontruste Henk Steggink van de stichting Stop Afvalwater Twente. Steggink woont in Rossum in de directe nabijheid van een injectielocatie.

In een ver verleden werkte hij voor de NAM in Drenthe, maar sinds jaren is hij erg kritisch op de injectie van chemisch verontreinigd afvalwater in de Twentse bodem. Volgens Steggink kunnen lekkages van afvalwater in de zoutlagen onder Twente uiteindelijk leiden tot catastrofale sinkholes.

"De injectiebuizen zijn van koolstofstaal. Die putbuizen zijn bovendien al zeer oud, want ze zijn al vóór de gaswinning aangelegd. Dat was in de jaren '50 van de vorige eeuw. Die buizen hebben heel veel schroefverbindingen, die bij aandraaien altijd aan één kant van het schroefdraad een open spleet krijgen."

"In die spleet kan zich heel makkelijk bacterie-corrosie ontwikkelen. Dus wegrotten of doorrotten specifiek op deze plekken is zeer aannemelijk." Steggink en zijn kompanen bij Stop Afvalwater Twente zijn bang dat dat doorrotten mogelijk al eerder heeft geleid tot enorme lekkages.

Steggink: "Met wanddiktemetingen wordt het doorrotten op specifieke plekken niet geconstateerd, vandaar ook dat een enorme lekkage van honderdduizenden liters afvalwater in het Duitse Emlichheim vier jaar lang niet werd opgemerkt."

"Vorig jaar kwamen die lekkages alsnog aan het licht. Die lekkages zijn er de oorzaak van dat zich onder Emlichheim een behoorlijke milieuramp afspeelt. Wie weet wat er op dit moment gebeurt onder Rossum?"

Stop Afvalwater Twente ergert zich aan de houding van de NAM, die geen openheid wil geven over wat zich in de Twentse bodem afspeelt.

Lees meer: Grondwater verontreinigd door lekkage 220 miljoen liter sterk geconcentreerd chemisch afvalwater

Ook voorzitter Freddy Mensink van stichting S.A.T. ziet de werkzaamheden met argusogen aan. "Ik heb er geen vertrouwen meer in nu blijkt dat herstelwerkzaamheden nog tot in 2021 gaan duren. Het werk loopt al vanaf juni 2019 volgens buurtbewoners. Wat volgt er allemaal nog meer? Het blijft allemaal één groot vraagteken en voor Noordoost-Twente één grote ellende."

In zijn antwoord op de Kamervragen schrijft minister Wiebes ook dat de reparatiewerkzaamheden zoals in Rossum ook op alle andere waterinjectielocaties zullen worden uitgevoerd. Dat proces zal volgens de minister doorlopen tot in 2021.

Verder schrijft de minister: "Wat betreft de ondergrond geven de resultaten van de wanddiktemetingen uit 2019 van de putten ROW-2, ROW-4 en ROW-5 geen aanleiding tot ongerustheid. De wanddiktemeting van put ROW-7, die in december 2019 niet voltooid kon worden, zal in 2020 volgens plan worden herhaald. De put is momenteel ingesloten en in juli 2020 worden de metingen opnieuw uitgevoerd."

Met welke materialen de NAM dan wel denkt het probleem met de bacterie onder controle te kunnen krijgen, is nog niet bekend.

Lees meer: Veel vragen over betrouwbaarheid gegevens gaswinning

Lees meer: Geen lekkage van afvalwater in Rossum