Nieuws

Doemscenario voor omwonenden 'probleemkanaal': hoe nu verder?

Het was het doemscenario waarmee slechts een enkeling vooraf rekening mee had gehouden. Maar het onderzoeksrapport is klip en klaar: het merendeel van de schade aan de circa 350 woningen is niet veroorzaakt door de werkzaamheden aan het 'probleemkanaal' Almelo-De Haandrik. De onderzoeksresultaten slaan in als een bom. De cruciale vraag voor de vele gedupeerde huizenbezitters luidt dan ook wie er nu opdraait voor de schade. Tegelijk zijn er enkele hoopvolle uitspraken van gedeputeerde Bert Boerman dat de provincie Overijssel de 'kanaalbewoners' niet aan hun lot overlaat. 
Jan de Haan - voorzitter van Kant Nog Wal, de stichting die de belangen van de gedupeerde bewoners behartigt - was vanochtend met goede moed naar het provinciehuis in Zwolle vertrokken. Maar daar kwam hij van een koude kermis thuis. Want uit het onderzoek blijkt dat er in het merendeel van de gevallen geen rechtstreeks verband bestaat tussen de werkzaamheden aan het kanaal en schade aan de huizen, zo luidt de voornaamste conclusie.

Jaar lang onderzoek

Ruim een jaar lang hebben de ingenieurs van Deltares samen met TNO onderzoek gedaan naar de problemen in het zwaar getroffen gebied. Waarbij niet alleen is gekeken naar de structuur van de slappe veenbodem, maar waarbij ook 26 woningen en drie bedrijfspanden uitvoerig zijn geïnspecteerd. Omdat het simpelweg ondoenlijk was om alle 340 huizen te onderzoeken, is gekozen voor een representatieve doorsnee van de beschadigde huizen.

Rijp voor sloop

Want dat er grote schade is, dat staat ook volgens de ingenieurs buiten kijf. Veel woningen langs het kanaal moeten zelfs worden gestut om erger te voorkomen. Vanochtend werd duidelijk dat een derde hiervan zo ongeveer rijp is voor de sloop.
Uit het onderzoek blijkt dat de meeste panden, die kampen met scheuren in muren, dateren van voor 1940. Maar waar veel omwonenden er vanuit gingen dat die schade het gevolg was van de jarenlange werkzaamheden aan het kanaal stellen de onderzoekers dat die scheuren vooral zijn veroorzaakt door verbouwingen. "In de helft van de gevallen is de schade onder meer het gevolg van het aanbouwen aan en verbouwen van de panden."
De ingenieurs concluderen dan ook dat de scheuren 'niet zijn veroorzaakt door effecten vanuit de ondergrond'. "Deze scheuren zijn daardoor niet het gevolg van de werkzaamheden in en rond het kanaal."

Wél door werkzaamheden?

Al wordt er in een beperkt aantal gevallen wel rekening mee gehouden dat de schade kan zijn ontstaan door werkzaamheden aan het kanaal. Daarvoor zijn echter de komende tijd uitgebreide vervolgonderzoeken nodig, zo luiden de aanbevelingen in het rapport.
Zo moet onder meer worden nagegaan of woningen, die binnen 45 meter afstand van het kanaal liggen, mogelijk schade hebben opgelopen door het vervangen van de stalen damwanden. Want nadat eerst het kanaal was uitgebaggerd, zijn in een later stadium ook de stalen damwanden vervangen. Dat ging gepaard met forse trillingen. Vervolgonderzoek moet hierover uitsluitsel bieden.
De bewoners zelf vermoedden altijd dat door het uitbaggeren van het kanaal er problemen waren ontstaan met het opborrelende grondwater, waardoor er een soort drijfzand was ontstaan. Met alle gevolgen van dien. Maar volgens de onderzoekers blijkt uit metingen met speciaal geïnstalleerde peilbuizen dat de werkzaamheden niet hebben geleid tot hogere grondwaterstanden.

Ingeslagen als bom

Het rapport is onder de bewoners ingeslagen als een bom. Want met dergelijke pijnlijke conclusies had eigenlijk slechts een enkele doemdenker vooraf rekening mee gehouden. Pieter Ekkel, een van de gedupeerde bewoners, is vooral verontwaardigd dat het rapport nog heel veel vragen oproept. "Het rapport lijkt gebaseerd op allerlei aannames en er moeten nog tal van zaken worden onderzocht. Dan zeg ik op mijn beurt: had dan nog even gewacht met de presentatie. Dit zorgt voor meer vragen dan antwoorden."
Omwonende 'probleemkanaal': Rapport ingeslagen als een bom

Hoopvolle uitspraken

Toch is er nog enige hoop voor de 'kanaalbewoners'. Volgens gedeputeerde Boerman leert het onderzoek vooral dat er meerdere oorzaken voor de problemen zijn en dat er nog veel vervolgonderzoeken nodig zijn. Maar vooral ook liet hij weten dat de provincie Overijssel de mensen nu niet aan hun lot overlaat. "We hebben altijd gezegd dat we de helpende hand willen bieden en dat blijven we doen. Het is belangrijk dat mensen zich veilig in hun eigen huis voelen."
Boerman heeft altijd gezegd dat wanneer er schade is ontstaan door overheidshandelen, diezelfde overheid de schade zal moeten vergoeden. Uit het onderzoek blijkt echter dat de schuldvraag toch heel wat complexer ligt. Maar ook wanneer de overheid niet verantwoordelijk blijkt voor de schade, zal de provincie de helpende hand blijven bieden, zo benadrukte de gedeputeerde.
De provincie kwam in de loop van de middag met een nadere toelichting. "De provincie komt eigenaren tegemoet met een schaderegeling, wanneer uit onderzoek blijkt dat de schade niet veroorzaakt is door de overheid." Deze regeling wordt de komende tijd uitgewerkt.

Miljoenen gereserveerd
Boerman meldde dat dit in een voorstel zal worden voorgelegd aan Provinciale Staten, dat zich 2 juli over het 'probleemkanaal' buigt. Aan de hand daarvan moet blijken welke hulp de 'kanaalbewoners' van de provincie kunnen verwachten. Waarbij het de bedoeling is dat zij nog voor het eind van dit jaar horen waar ze aan toe zijn. De provincie heeft 40 miljoen euro gereserveerd voor het oplossen van de problemen en eventuele hulp aan gedupeerden.
De komende periode wordt onder meer de situatie per individuele schademelder in kaart gebracht. Omdat omvang en ernst per woning sterk verschillen, is het proces voor iedere huizenbezitter anders, aldus gedeputeerde Boerman. "We willen alle individuele eigenaren zo snel mogelijk duidelijkheid geven, maar tegelijk moet die snelheid gepaard gaan met zorgvuldigheid."

Reactie bewoners

Voorzitter De Haan van Kant Nog Wal noemt de resultaten van het onderzoek teleurstellend. Vooral omdat het onderzoek volgens hem vooral is gebaseerd op aannames, terwijl er nog heel veel vervolgonderzoek nodig is. "Erg teleurstellend dat nu blijkt dat er nog heel veel moet worden onderzocht."
De Haan zegt de komende tijd met de andere bewoners rond de tafel te gaan om vragen te formuleren, die op 2 juni kunnen worden voorgelegd aan de onderzoekers en de adviescommissie. "Wat misschien wel het meeste frustreert: we hebben zo weinig antwoorden gekregen en zoveel vragen opgedaan." Of hij het rapport onbevredigend vindt? "Zet daar maar een uitroepteken achter. En een stuk of honderd vraagtekens..."

VIDEO-PRESENTATIE
Aanvankelijk zou het langverwachte rapport worden gepresenteerd tijdens een bewonersbijeenkomst, maar door corona gebeurde dat nu van afstand. Via YouTube volgden honderden belangstellenden de video-persconferentie. Het waren de ingenieurs van Deltares en TNO die hun bevindingen hadden gerapporteerd aan een speciale adviescommissie, die door de provincie was aangesteld om gedurende het onderzoek de vinger aan de pols te houden. De adviescommissie kan zich vinden in de conclusies, zo liet voorzitter Wouter van de Wetering weten.

Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie? Tip de redactie via WhatsApp of via de mail.