Nieuws

Een jaar na vernietigende gustnado: herstel monumentaal landgoed in Vollenhove gaat jaren duren

5 juni 2020, 07:00 • 5 minuten leestijd

Landgoed De Oldenhof nog niet hersteld © RTV Oost

Het extreme noodweer dat vorig jaar van 4 op 5 juni over Nederland raasde heeft het monumentale landgoed De Oldenhof in Vollenhove onherstelbare schade toegebracht. Een zogenoemde gustnado, een lichtere variant van een tornado, rukte binnen enkele minuten meer dan honderd eeuwenoude zware monumentale bomen met kracht uit de grond. 

De ravage op het landgoed en de natuurcamping was enorm. Het herstel van het vierhonderd jaar oude rijksmonument gaat nog jaren duren.

De hevige storm die een spoor van vernielingen trok in de Kop van Overijssel en delen van Twente en Salland, was volgens het KNMI één van de zwaarste van de afgelopen eeuw in Nederland. Hij staat bij camping-eigenaresse Aafke Jongman, van de natuurcamping op het landgoed De Oldenhof in Vollenhove, nog stevig op het netvlies. "Het was echt heel extreem noodweer."

De zware onweersbui, die zich op 4 juni laat op de avond boven het Zwartemeer ontwikkelde tot een gustnado met windsnelheden van meer dan 200 kilometer per uur, veroorzaakte op het landgoed en de camping in minder dan vijf minuten tijd een enorme chaos.

Gustnado's zijn wervelachtige structuren die zich vormen aan de voor- en zijkant van een valwind. Ze zijn qua kracht en omvang vergelijkbaar met een lichte tornado. Ze komen doorgaans maar één of twee keer per jaar in Nederland voor. De gustnado die op 4 juni 2019 enorme schade aanrichtte in Vollenhove en Zwartsluis ontstond ten zuiden van de IJssel bij Kamperveen en trok richting het noordoosten. Op de lijn Kampereiland-Vollenhove-Steenwijk wakkerden de windsnelheden aan naar extreme uitschieters van zo'n 200 kilometer per uur. Om 23.00 uur raasde de gustnado over landgoed De Oldenhof wat een traumatische ervaring opleverde voor de eigenaren en bezoekers van de natuurcamping op het landgoed. Dikke monumentale bomen braken als luciferhoutjes af.

In totaal trok de gustnado over een lengte van 40 kilometer richting noorden een spoor van vernielingen. Weggeblazen dakpannen, ontwortelde bomen, afgedraaide boomtakken en kruinen, ingestorte schuren en daken en omver geblazen muren.

De zware storm heeft in Nederland op tenminste acht plekken tornado's veroorzaakt. Met name uit Noord en Oost Nederland stroomden honderden schademeldingen binnen. Volgens het KNMI mag het extreme noodweer van die dag en nacht in de boeken als één van de zwaarste Nederlandse stormen in de afgelopen eeuw.

Zware eiken en beuken, gezonde bomen van meer dan honderd jaar oud, werden met wortel en al de grond uitgerukt en vielen als luciferhoutjes om. De angstige momenten, die Jongman die nacht met haar gezin schuilend in de kelder van haar woonhuis op het landgoed beleefde, laten haar nog steeds niet onberoerd. "Iedere keer als ik nu de wind hoor aanwakkeren hoop ik dat het snel voorbij is, de angst zit er in, absoluut"

Landgoed De Oldenhof nog niet hersteld

Hoewel de camping na het drama, dankzij de inzet en hulp van heel veel vrijwilligers, weer vrij snel kon opstarten is de schade aan het historische landgoed, een jaar na dato, nog steeds zichtbaar en groot.

"De gustnado heeft het landgoed voorgoed veranderd, het zal nooit meer worden zoals het was", zegt Jongman, die bovenal blij is dat ze met het gezin ongedeerd is gebleven en dat er onder de aanwezige campinggasten destijds geen gewonden zijn gevallen. "Dat mag een wonder heten als je bedenkt dat een zware omgevallen eik een koepeltentje met daarin twee campinggasten op slechts 20 centimeter heeft gemist"

De schade aan het landgoed van De Oldenhof, een 400 jaar oud rijksmonument, is een jaar na het extreme noodweer nog steeds niet hersteld. Sommige plekken, waar veel oude monumentale bomen zijn weggerukt, zijn ook niet te herstellen.

"Ik herinner mij vooral de enorme ravage, die ik daags na de storm aantrof", zegt Martin Knol, bestuursvoorzitter van landgoed De Oldenhof. "Die was, voor iedereen die zich enigszins betrokken voelt bij De Oldenhof, om te huilen. Dat was ook wat ik die dag zelf voelde"

Hij vertelt: "Er zijn in een hele korte tijd zo'n 125 monumentale bomen de grond uitgerukt, en dan praat ik over hele grote oude eiken en beuken. Stevige gezonde bomen, die in veel gevallen meer dan honderd jaar oud waren, echt dramatisch."

Er is het afgelopen jaar hard gewerkt om de boel op te ruimen en een deel van de schade te herstellen. "De omgewaaide bomen zijn met hulp van vrijwilligers weggehaald, het hout is hergebruikt, de natuurcamping is vrij snel na de storm opgeruimd en weer open gegaan en de lanen van het landgoed zijn weer toegankelijk gemaakt."

"Een zware tijdrovende klus, die veel van onze vrijwilligers heeft gevraagd. Maar opruimen alleen is niet genoeg. Het karakter en het aanzicht van het landgoed is door de gustnado dusdanig aangetast dat er meer moet gebeuren"

Daarom heeft het stichtingsbestuur inmiddels opdracht gegeven voor het schrijven van een omvangrijk herstelplan. Omdat het landgoed een rijksmonument is zal het plan in overleg met onder meer deskundigen van monumentenzorg en overheden verder uitgewerkt gaan worden.

"Een aanzienlijk deel van de schade aan het historische bos is onherstelbaar", zegt Knol "De beeldbepalende lanen van het landgoed zijn gehavend omdat er tientallen bomen uitgewaaid zijn, dan denk je bij jezelf wel hoe moet dat ooit weer goed komen?"

"De Oldenhof is een bijzonder rijksmonument, dat kun je niet zomaar boompje voor boompje herstellen met wat nieuwe aanplant. Daar moet over nagedacht worden. We willen eerst van de deskundigen weten wat we kunnen en wat we moeten doen, zodat het herstel straks ook past bij de historie van het landgoed."

De bekostiging van het herstel is voor het stichtingsbestuur een kopzorg. "Dat gaat meer dan 100.000 euro kosten. De Oldenhof is niet armlastig, maar we kunnen dat niet allemaal zelf betalen. Daarvoor zijn we ook aangewezen op subsidies van de overheid, eventuele particuliere bijdrages en steun van vrijwilligers." Wat dat betreft is er volgens Knol nog een lange weg te gaan.

Landgoed De Oldenhof nog niet hersteld

Al met al behelst het herstel van het landgoed een meerjarenplan. Volgens camping-eigenaresse Aafke Jongman staat één ding als een paal boven water, de aanblik van de camping en het landgoed is door het noodweer begin juni vorig jaar voor altijd ingrijpend veranderd.

Dat is jammer maar biedt volgens haar ook kansen. Het herstelplan zal er immers ook voor zorgen dat het achterstallig onderhoud op het landgoed weer aangepakt gaat worden.

"Ondanks alle ellende hebben we er nog steeds geen seconde spijt van gehad dat we deze camping exploiteren", zegt Jongman "De gasten hebben ons het afgelopen jaar niet in de steek gelaten en weten ons ook in deze moeilijke coronatijd te vinden. Het was en het is erg mooi om op het landgoed te verblijven, en het zal de komende tijd alleen nog maar mooier en beter worden."