Ex-coronapatiënten geven plasma voor Covid-19 medicijn; aantal donoren bloedbank Zwolle verdubbeld

De animo onder ex-patiënten om te doneren is groot. In heel Nederland hebben zich bij Sanquin vierduizend nieuwe donoren gemeld, waardoor de teller nu op twaalfduizend staat. Een fors aantal, maar volgens de organisatie nog niet genoeg.

Het vinden en werven van nieuwe plasmadonoren onder ex-patiënten heeft hoge prioriteit, maar is tegelijkertijd voor Sanquin een race tegen de klok. Inmiddels is duidelijk dat de antistoffen tegen corona al na een paar maanden uit het bloed verdwijnen.

"We zijn op de goede weg, maar zijn er nog niet. We willen in korte tijd zoveel mogelijk Plasma met antistoffen inzamelen om ons met het maken van dit medicijn voor te bereiden op een eventuele nieuwe coronagolf in Nederland", legt Merlijn van Hasselt uit. Hij is woordvoerder van Sanquin. "Het blijft de komende tijd heel hard nodig dat mensen die corona hebben gehad, en die nog geen donor zijn, zich bij ons melden."

"We zien hier bij de bloedbank in Zwolle dat de bereidheid om te komen gelukkig groot is", aldus Van Hasselt. "Besmette zorgmedewerkers uit het Isala Ziekenhuis, die zelf van dichtbij gezien en ervaren hebben wat de ziekte met mensen doet, melden zich vrijwillig aan om plasma te geven."

Ze doen dat vanuit hun roeping. "Ze beseffen heel goed wat het doneren van plasma met antistoffen tegen Covid-19 voor anderen kan betekenen. Ook zien we veel medewerkers van regionale verpleeg- en verzorgingshuizen die zelf besmet zijn geraakt, langskomen."

Daarnaast melden zich ook mensen uit gebieden die hard getroffen zijn door het virus. Bijvoorbeeld uit Zwartewaterland, een gemeente waar

Covid-19 een paar maanden geleden genadeloos hard toesloeg en veel slachtoffers maakte. "Ook die mensen kloppen bij ons aan. Ze hebben van dichtbij gezien wat het virus met hunzelf en hun dierbaren heeft gedaan. Ze zetten daardoor misschien makkelijker en sneller de stap om te komen helpen, door plasma te doneren."

"Sanquin heeft van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport opdracht om ruim dertigduizend kilo bloedplasma in te zamelen", stelt Van Hasselt. Daarvoor zijn in Nederland naar onze verwachting minstens zestienduizend donoren nodig die besmet zijn geweest met Covid-19. Het is uitermate belangrijk dat die donoren ook voldoende antistoffen in hun bloed hebben.

Sanquin wil de antistoffen uit het plasma gebruiken voor het maken van een medicijn dat andere Covid-19-patiënten of kwetsbare doelgroepen kan helpen.

"In sommige gevallen merken we dat donoren die de ziekte hebben gehad toch vrij weinig van die antistoffen in hun bloed hebben. Dat is jammer. Er is dan onvoldoende aanwezig om er een geneesmiddel van te maken en moeten we helaas van die donoren ook weer afscheid nemen. Daarom is en blijft de behoefte aan nieuwe donoren groot. Je zou kunnen zeggen hoe meer hoe beter."

"Dat klopt we isoleren de antistoffen uit het bloed. Een bekende techniek, Sanquin doet dat zelf. We bewerken het bloedplasma en stoppen de antistoffen in ampullen die via een infuus preventief aan risicogroepen toegediend kunnen worden om te voorkomen dat ze ziek worden. Maar misschien helpt het ook mensen die al ziek zijn. Het is een passieve vorm van immunisatie. Het lichaam leert daardoor niet om de antistoffen zelf aan te maken, maar kan met de verkregen antistoffen wel een Covid-19-besmetting pareren."

"Klopt. Dankzij de samenwerking met internationale farmaceuten hebben we wereldwijd heel snel een onderzoek opgezet om te kijken of de antistoffen ook daadwerkelijk werken zoals we verwachten. Dat is een klinisch onderzoek dat nu op dit moment volop bezig is."

Sanquin verwacht dat rond oktober, als de tweede coronagolf zich mogelijk aandient, bekend is of de ampullen met antistoffen werken of niet.

Het proces van het ontwikkelen van een nieuw geneesmiddel is normaal gesproken heel tijdrovend. "De uitvoering van het idee en de registratie van een nieuw geneesmiddel bij officiële instanties duurt soms jaren", legt Merlijn van Hasselt uit. "Maar bij corona is iedereen zo doordrongen van de urgentie, dat er een versneld proces voor onderzoek is opgezet. Parallel aan het onderzoek zamelen we al grote hoeveelheden plasma in, in de verwachting dat het werkt, zodat we bij groen licht straks snel kunnen produceren."

"Waar we de meeste verwachtingen van hebben, zijn risicogroepen. Mensen met een verzwakte weerstand. Denk aan mensen die net ziek zijn geweest van iets anders, mensen met chemotherapie of de mensen in een verpleeghuis. En de oudere doelgroep. Als je bij die

mensen preventief antistoffen kan toedienen, dan heb je ze geïmmuniseerd. Dan heeft hun lichaam antistoffen als de ziekte zich aandient en dan zijn ze in staat om die af te slaan."

"Hoeveel mensen we straks met de eerste inzamelingsronde aan plasma effectief kunnen helpen, is nog een openstaande vraag. Als het medicijn gebruikt mag worden, zullen we er ook zuinig op moeten zijn en het vooral inzetten voor risicogroepen. Je moet het medicijn herhaaldelijk toedienen om het effect te behouden. Ook de toegediende antistoffen blijven maar beperkte tijd in het lichaam aanwezig."

"Dat wisselt heel erg per patiënt. Plasma geven is minder belastend voor het lichaam dan het geven van bloed. Plasma bestaat voor een groot deel uit water en dat kun je binnen 48 uur, door veel te drinken, weer goed aanvullen. Maar het is absoluut waar dat ex-coronapatiënten het soms zwaar hebben. Ze zijn snel moe en werken vaak nog aan de opbouw van hun conditie."

Hoe graag Sanquin ook het plasma wil met de antistoffen, de gezondheid van de donor staat altijd voorop. Als doneren te zwaar is voor een ex-coronapatiënt dan doen we het absoluut niet. Iedereen die zich aanmeldt, krijgt een keuring waarin dit aspect wordt meegenomen.

Donoren moeten aan een aantal voorwaarden voldoen. "Een donor moet fit zijn en een deel van zijn bloed kunnen missen. Hij of zij mag niet minder dan vijftig kilo wegen en ook leeftijd speelt ook een rol. Donoren onder de achttien en boven de zeventig zijn uitgesloten."

Ook reisgedrag en risicogedrag spelen een rol. "Als je bijvoorbeeld een tatoeage in het buitenland hebt laten zetten waardoor er kans is op bloedoverdraagbare infecties, dan mag je geen donor worden. Ook homo- en bisexuele mannen zijn uitgesloten van het geven van plasma."

"Eigenlijk blijft de gouden regel overeind: jij als donor bent een uur van je tijd kwijt om te komen en je plasma te doneren. In dat uur heb je tenminste één andere patiënt het leven makkelijker gemaakt, beter gemaakt en mogelijkerwijs gered. Het is dus een kleine moeite, een klein beetje van je tijd, voor een wereld van verschil voor die ander."