350 jaar kloosterleven bij Hasselt en bijna niemand die het weet

Mees te Velde is secretaris van de onlangs opgerichte Stichting Erfgoed Zwartewatersklooster. Doel is de historie van deze plek beleefbaar te maken met oog voor het kwetsbare landschap en de pittoreske omgeving. Nu is er slechts een enkel sleets ANWB-bord, dat de geschiedenis van dit gebied vertelt.

Te Velde: "In stedelijke gebieden is veel oog voor de geschiedenis, maar hier op platteland gebeurt dat veel minder, terwijl ook hier heel veel is gebeurd. We moeten dit gebied gaan ondertitelen. Mensen fietsen er doorheen, maar hebben geen idee dat ze op historische grond rijden."

In Zwartewatersklooster op een steenworp afstand gelegen van Hasselt, stond vanaf 1233 tot 1580 een Benedictijner nonnenklooster waar zo'n honderd mensen woonden. Daaromheen was het een grote bedrijvigheid van bakkers, smederijen, boeren, vijsvijvers, noem maar op. De ruïnes van het enorme complex stonden er tot eind 18e eeuw. Veel stenen werden gebruikt voor de bouw van boerderijen en ook in Hasselt zelf vind je nog kloostermoppen in gebouwen.

In de buurt liggen vrijwel zeker ook 149 ridders begraven die in 1227 sneuvelden bij de Slag van Ane, waarbij de Bisschop van Utrecht door Rudolf van Coevorden werd verslagen en sneuvelde. Ane is een gehucht bij Gramsbergen. Na de slag bij Ane werden de ridders begraven op een verhoging in het landschap bij Hasselt.

De riddergraven waren de aanleiding van de bouw van het klooster en dit zorgde weer voor de ontwikkeling van een groot gebied, tot Raalte aan toe. Het was de taak van de Benedictijner nonnen te bidden voor het zielenheil van de in de buurt begraven ridders.

Er zijn tal van sterke verhalen. Zo zou er ooit een zwaard gevonden zijn en twee jaar geleden zochten duikers van de Stichting Werkroep Archeologie Regio Staphorst in de kolk naar een grafmonument dat tot in de jaren vijftig van de vorige eeuw overheid zou hebben gestaan. Geen succes.

Toch vonden archeologen met een grondradar wel degelijk verstoringen in de bodem die wezen op mogelijke graven. Spitten mag niet, met radar kijken wel. Volgens Te Velde is de kans dat de krijgers hier rusten of rustten vrijwel honderd procent. "Meerdere bronnen uit die tijd bevestigen dat en dat het klooster naar aanleiding van de Slag bij Ane werd gebouwd, is een feit."

350 jaar kloosterleven en niemand die het weet. Te veel historie en te weinig kennis hierover. De Stichting wil dit veranderen en daarbij samenwerken met organisaties en initiatieven die er al zijn in dit gebied, zoals de Veldschuur, Agrarische Natuurvereniging, Staatsbosbeheer, de Werkgroep Hooibergen en de gemeenten Zwartewaterland en Staphorst.

Volgend jaar wil de stichting educatieve wandelroutes maken voor kinderen en volwassenen, met lespakketten voor scholen in Zwartewaterland en Staphorst. Goede borden met de juiste actuele informatie en mogelijk een app waarop mensen uitleg krijgen als ze over deze historische grond struinen, het zit allemaal in de pijpleiding: Te Velde: “Als je weet wat zich hier afspeelde, ga je heel anders naar dit gebied kijken.”

De Stichting Erfgoed Zwartewatersklooster wil over zeven jaar, 2027, aansturen op een herdenking van de Slag bij Ane die zo verbonden is met Zwartwatersklooster en Hasselt. Mogelijk moet er ook een goed wetenschappelijk doorwrocht boek komen over de veldslag. Deze veldslag was er eentje in een hele reeks. Ze hadden allemaal te maken met regionalen die de overheersing van edelen en geestelijkheid zat waren.