Waar moet Overijssel het geld van het 'Wopke-Wiebesfonds' in investeren?

Vorig jaar werden de eerste plannen voor een dergelijk investeringsfonds van het kabinet al duidelijk. Er lag toen een bedrag van honderd miljard voor tientallen jaren op tafel.

Aangezien geld lenen voor de Nederlandse regering nauwelijks geld kost, leken de mogelijkheden onbegrensd. Sterker nog: op en een gegeven moment kreeg de Nederlandse regering zelfs geld toe als er geld werd geleend.

Maar toen was de coronacrisis nog nergens te bekennen. Toen de crisis ook in ons land toesloeg, gingen de plannen voor het fonds in de ijskast. De focus lag afgelopen maanden op het beheersen van de coronacrisis.

Maar de afgelopen weken werd duidelijk dat het fonds er echt ging komen. Niet met de beoogde honderd miljard, maar in eerste instantie met twintig miljard. Het geld gaat naar plannen die voor de lange termijn zijn, zei Hoekstra. "Investeren voor de dag van morgen, om niet te zeggen voor de dag van overmorgen."

Bij de presentatie vanmorgen werden geen concrete projecten besproken. Maar de afgelopen dagen dienden mogelijke projecten, die gefinancierd kunnen worden met dit fonds, zich al wel aan. Er wordt door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat bijvoorbeeld al onderzocht of de aanleg van een hogesnelheidslijn tussen Groningen en Lelystad een mogelijk project is. Ook het verlengen van de Noord/Zuidlijn in Amsterdam of het maken van een grote batterij in Limburg wordt genoemd.

Een plan voor een spoorverbinding voor Overijssel ligt er ook. Al jarenlang wordt er gesproken over de 'Nedersaksenlijn': een directe spoorverbinding tussen Enschede en Groningen. Een groot gedeelte van het spoor ligt er al, een deel in Drenthe en Groningen moet nog worden aangelegd.

Afgelopen juli werd bekend dat de aanleg in gevaar dreigt te komen. De verbouwing van de zuidelijke ringweg van de stad Groningen kost meer dan begroot. Om dat project financieel sluitend te krijgen, bestaat er een kans dat er geld gehaald uit het al bestaande potje van de Nedersaksenlijn.

Lees meer: Aanleg Nedersaksenlijn van Twente naar Groningen in gevaar

Een investering van het Wopke-Wiebesfonds kan een oplossing zijn om de financiering van de Nedersaksenlijn rond te krijgen, aldus Statenlid Kees Slingerland van GroenLinks. "Daar ga ik zeker vragen over stellen", zegt hij tegen RTV Oost.

De aanleg gaat 555 tot 675 miljoen euro kosten, bleek vorig jaar uit onderzoek.

Een van de pijlers van het fonds is Research, Development en Innovatie. Dat is bedoeld voor de ontwikkeling van onder meer robotica en technologie. De provincie Overijssel kijkt daar met extra veel belangstelling naar.

Met het platform 'Nederland Slim Benutten' heeft Overijssel, samen met Gelderland, het idee Oost-Nederland te profileren in deze sectoren. De provincie wil dan ook geld uit het fonds gebruiken om te investeren in zorginnovaties, kunstmatige intelligentie, robotica en klimaatinnovaties, zegt een woordvoerder tegen RTV Oost.

De regio Twente profileert zich al langer als high tech-regio, met het High Tech Systems Park in Hengelo en het samenwerkingsverband Ontdek Hightech Almelo.

In de Kamerbrief die door de ministers Hoekstra en Wiebes is verstuurd, staat expliciet dat niet alleen de Randstad gaat profiteren van het fonds.

"Schaarse ruimte vereist een efficiënt gebruik (...) waarin de leefbaarheid en bereikbaarheid van steden een belangrijke rol spelen. Door mobiliteit en wonen in samenhang te bezien hoeft de productiviteitsgroei zich niet te concentreren in de Randstad, en is verdere spreiding richting andere regio’s mogelijk."

Lees meer: Ootmarsums stel wil aandacht voor problemen starters op woningmarkt

Hiermee lijkt het kabinet aandacht te willen schenken aan bijvoorbeeld ook het woningtekort buiten de Randstad.

Officieel heet het fonds het Nationale Groeifonds, dat in de volksmond al het 'Wopke-Wiebesfonds' wordt genoemd. Beide ministers zeggen het fonds te hebben bedacht.

Om aanspraak te maken op het geld is een speciale beoordelingscommissie in het leven geroepen. Deze commissie adviseert of een aanvraag kans van slagen heeft. Zeggenschap heeft die commissie trouwens niet. Het kabinet beslist of een advies wordt overgenomen en ook de Tweede Kamer kan een aanvraag nog tegenhouden.

Een partij of overheid moet een aanvraag doen van minimaal dertig miljoen, een maximum is er niet. Het gaat dan om een eenmalige bijdrage uit het fonds.