Kampen (2009)

De Hanzestad Kampen ligt aan de benedenloop van de rivier de IJssel.

Rond 1150 was er al houten bebouwing op de plaats waar het huidige Kampen ligt, maar de naam Kampen wordt in de geschiedenis pas genoemd in 1277. De stad heeft stadsrechten sinds 1236, toch is het even waarschijnlijk dat Kampen, evenals Deventer, Steenwijk, Zwolle en Hasselt, stad is geworden door gewoonterecht. De gunstige ligging aan de drukbevaren handelsroute tussen de Zuiderzee en de Rijn maakte dat Kampen zich al snel ontwikkelde van eenvoudige nederzetting tot welvarende handelsstad die zou uitgroeien tot één van de machtigste en toonaangevende steden van Noordwest-Europa.

Kampen trad in 1441 formeel toe tot de Hanze, een samenwerkingsverband van handelaren en steden tijdens de middeleeuwen. Ergens in deze tijd was Kampen kandidaat voor de titel "Hoofdstad van Nederland", zoals bekend werd dit Amsterdam.

Vanaf ongeveer 1815 bepaalde de tabaksindustrie het gezicht van Kampen. De sigarenindustrie verdween later vrijwel geheel uit Kampen door de economische crisis in de jaren dertig, de Tweede Wereldoorlog, en de opkomst van de sigaret. Alleen de inmiddels monumentale sigarenfabriek de Olifant is nog volop in bedrijf. Bijzonder aan de Olifant is dat het, naast het ambachtelijk produceren van sigaren, ook een voortrekkersrol heeft met het aan het werk helpen van mensen met een wajong uitkering.

Voor 1850 was er al een pannenfabrikant Berk in Kampen. Het bedrijf bestond pas officieel in 1851. Deze werd pas groot nadat het een order had gekregen voor eetbestek voor honderden militairen te maken. Vanaf 1884 werden er ook emaillen pannen gemaakt. In 1931 begon het met de fabricage van aluminium pannen. Voor de honderdste verjaardag van Berk Kampen in 1951 kreeg het het predicaat "Koninklijk". In 1963 ging men over op roestvrijstalen pannen. Het A-merk Berk Kampen is inmiddels uit Kampen vertrokken, maar heeft een grote invloed gehad, onder andere in ruimtelijke ordening van de stad.

Het bedrijf Siebrand ontstond in 1920, naar aanleiding van een vergaan schip met Portugese wijn. De uitbater van het bedrijf, Jan-Willem Siebrand had een vaatje wijn weten te bemachtigen voor 200 gulden. Hij goot dit in flessen en was ze nog dezelfde dag kwijt. Hij richtte vervolgens een bedrijf op dat zich toelegde op de productie van gazeuse en alcoholische dranken. Tot 1965 was dit bedrijf gevestigd aan de Groenestraat in Kampen. Daarna verhuisde het naar de andere kant van de IJssel, naar IJsselmuiden. Het is nu één van de grootse wijnfabrikanten van Nederland met 60 werknemers.

Kampen heeft een flink aantal oude tot zeer oude gebouwen, waaronder resten van de oude stadsmuur, (Koornmarktspoort, Cellebroederpoort, Broederpoort), en de Boven- of St-Nicolaaskerk. De structuur van de ommuurde stadvesting is in het stratenplan nog goed zichtbaar.

Na de wateroverlast van 1995 is besloten om ook Kampen de benodigde waterkering te geven, dit kwam mede doordat er in 1995 een nooddijk moest worden aangelegd om bij een eventuele dijkdoorbraak het oude centrum te beschermen. Er is gelijk een begin gemaakt om de dijken rond Kampen te verhogen. Alleen voor de oude binnenstad kon dit natuurlijk niet. Hier is een ingenieus plan voor bedacht. Gedeeltes van de oude stadsmuur doen dienst als waterkering, op plekken waar deze muur niet meer staat, of waar straten zijn, zijn diverse manieren bedacht op hier het water tegen te houden, onder meer door schotbalken en klepkeringen wordt hier het water tegen gehouden. Om dit systeem helemaal te laten werken, is er een hoogwaterbrigade opgericht. Deze bestaat uit zo'n 150 mensen die bij een eventuele wateroverlast uitrukken om alle systemen te bedienen en de stad hermetisch af te sluiten.